________________
કરી, પણ રાજમાર્ગે નહિ; પ્રસંગવિશેષ તરીકે છૂટ આપી. એક દૃષ્ટાંતમાં દીક્ષા આપીને ખવઙવ્યું, જ્યારે બીજા દૃષ્ટાંતમાં દીક્ષા આપ્યા વગર પણ ભિક્ષા આપેલી, જે દૃષ્ટાંત આપણે કાલે જોયેલું. પરંતુ બંને જગ્યાએ અનુકંપા છે, ભક્તિ નથી; ભક્તિ તો ભક્તિપાત્ર બને પછી જ કરાય. આ બધા તર્કોથી એ સિદ્ધ થયું કે ગમે તેવો ધર્માત્મા ગૃહસ્થ હોય તો પણ સાધુ તેની વૈયાવચ્ચરૂપ ભક્તિ ન જ કરે, પરંતુ અનુકંપા કરે.
સભા :- વાસક્ષેપ તો નાંખે ને ?
સાહેબજી :- વાસક્ષેપ પણ નાંખતી વખતે શું બોલાય છે તે ખબર છે ? સંસારમાંથી તમારો નિસ્તા૨ થાઓ. અમારી એક એક પ્રવૃત્તિને સમજો તો ઘણા પ્રશ્નો દૂર થઈ જાય. તમને ગમે તેટલી તકલીફ હોવા છતાં અમે તો ચિત્તને સમાધિ રહે એવું જ કહીએ.
અમારો બનેલો એક કિસ્સો કહું છું. રસ્તા પર ચાલતા હોઇએ અને કોઈ માણસ પગે લાગે તો અમે ‘ધર્મલાભ’ કહીએ. એક દિવસ એક માણસ અમને રસ્તામાં પગે લાગ્યો અને અમે તેને ધર્મલાભ કહ્યું. તે વખતે રસ્તે જતો એક માણસ જે જૈનેતર પંડિત હતો, તેણે આ સાંભળી અમને પૂછ્યું કે, આપે આમને શું કહ્યું ? ને તેનો અર્થ શું થાય ? ત્યારે અમે તેને સમજાવ્યું કે, અમે તેમને આશીર્વાદ આપ્યા કે તમને જીવનમાં પવિત્ર ધર્મનો લાભ થાઓ. પંડિત પણ ભણેલો ને વિચારક હતો, તેથી આ જવાબ સાંભળી ખુશ થયો. પરંતુ અમે તમને આ આશીર્વાદ આપીએ છીએ તે આશીર્વાદનો તમને ખપ છે ખરો ? કે બીજી વસ્તુઓનો ખપ છે ? તમને જીવનમાં ધર્મ ન મળે તો તમને ભલે ચિંતા નથી, પણ અમને ચિંતા છે. અમારી કરેલી ચિંતા તમને ગમશે ? કે એમ કહેશો કે અમારી જે ચિંતા કરવા જેવી છે, તે સાહેબ ! તમે નથી કરતા ?
સભા ઃ- અમારી લીલીવાડી રહે તેવું કરી આપો.
સાહેબજી :- આનો અર્થ તો એ જ થયો કે અમે જે આશીર્વાદ આપીએ છીએ તે તમને નથી જોઈતા. અમે જે વાક્ય બોલીએ છીએ તે તમે સમજ્યા વગર સાંભળો છો, પણ તમે તેનું તત્ત્વ સમજો તો સાધુ પ્રત્યે તમને અહોભાવ થાય જ.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
१७७