Page Text
________________
સાધુને ગુપ્ત ગોચરી-પાણીનું રહસ્ય :
આગળના અનુસંધાનમાં પ્રશ્ન એ થાય કે, ધર્મની દષ્ટિએ અનુકંપા કહી છે તે બરાબર, પણ આનાથી તો પુણ્ય જ બંધાય ને? આ અત્યંત ગંભીર વાત છે. દયાદાન દ્વારા પુણ્ય જ બંધાય, અને પુણ્યનું ફલ શું? સંસારમાં ભોગસામગ્રી જ મળે. આ બધું પુણ્યથી જ મળે છે, જયારે સાધુએ તો આનો ત્યાગ કર્યો હોય છે. હવે આ પુણ્યપ્રવૃત્તિ દ્વારા જે મળે છે તે ભોગવતાં પાપ જ બંધાશે અને પછી પાપથી દુર્ગતિ અને તેનું ફળ ભવની પરંપરા.
એક વખત દુર્ગતિમાં ગયા પછી પાછા ફરવા માટે પુણ્ય જોઈએ, જ્યારે . દુર્ગતિમાં તેવા પુણ્યની પ્રાપ્તિનો લગભગ સ્કોપ જ નથી. એક વખત મનુષ્યમાંથી કૂતરાના ભવમાં ગયા પછી કૂતરાની નજર આખો દિવસ ક્યાં હોય? સવારથી સાંજ સુધી ખાવા માટે કબૂતર-ઉંદર આદિને મારવાની જ વૃત્તિ હોય. વળી એક શેરીના કૂતરાને બીજી શેરીના કૂતરા માટે અસહિષ્ણુતા અને દ્વેષ પણ ઘણો હોય. આમ, તે આખી જિંદગી સંક્લિષ્ટ કષાયો કરીને પ્રાયઃ મર્યા બાદ કૂતરાથી પણ નીચલી યોનિમાં જ જાયે. કૂતરાને મરીને કૂતરું થવું પણ દુષ્કર છે; કેમ કે પાંચે : ઈન્દ્રિય અને મનથી પરિપૂર્ણ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ એવા કૂતરાનો ભવ મેળવવા માટે પણ પર્યાપ્ત પુણ્ય જોઈએ, જે શુભભાવથી જ જન્ય છે. આમ, એક વખત દુર્ગતિમાં ગયા પછી પ્રાયઃ કરીને હલકા-હલકા દુર્ગતિના ભવોની પરંપરા જ થાય. એના એ જ ભવમાં ટકી રહેવા માટે જોઈએ તેટલું પુણ્ય પણ દુર્ગતિમાં બાંધવું દુર્લભ. છે. ટૂંકમાં, દયા-દાનથી એક વખત પુણ્યબંધ અને તેના ફલસ્વરૂપે સંસારની ભોગસામગ્રી, જેના ભોગવટાથી અવશ્ય પાપબંધ ને પાપબંધથી દુર્ગતિ દ્વારા ભવપરંપરા. આ ક્રમને લક્ષ્યમાં રાખી માત્રદ્રવ્યઅનુકંપાથી પ્રાપ્ત થતો કોસે પુણ્યબંધા સાધુને અભિપ્રેત નથી.
વળી પ્રશ્રકાર નવી દલીલ કરતાં કહે છે કે પુણ્યબંધપ્રધાન ધર્મ સાધુને માટે નથી, સાધુને તો નિર્જરાપ્રધાન ધર્મ કહ્યો છે. સાધુ માટે આવી અનુકંપાની પ્રવૃત્તિ કરવાનું પ્રયોજન રહેતું નથી. તેથી સાધુને ગોચરી પણ ગુપ્ત રીતે વાપરવાની કહી છે. પાણી વાપરતી વખતે પણ કપડું આડું રાખવાનું કારણ, તમે કંઈ અછૂત નથી કે તમારી નજર પડવાથી અમારું કંઈ બગડી જતું નથી; છતાં સાધુ જો જાહેરમાં ગોચરીપાણી વાપરે અને તે વખતે કોઈ ભૂખ્યો-તરસ્યો, દીન-દુઃખી કે અનાથ આવી ચડે
૧૦૮
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
| SR No. | 005875 |
| Book Title | Lokottar Dandharm Anukampa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yugbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 290 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |