________________
પાત્રભેદના આધારે દાનધર્મના બે પ્રકાર :
ધનદાનનું જે વર્ણન કર્યું છે, તેમાં તેના પ્રકાર પ્રમાણે ફળરૂપ મહિમા કહ્યો છે. દાનના બે વિકલ્પો બતાવ્યા છે.
(૧) અનુકંપાદાન અને (૨) સુપાત્રદાન.
અનુકંપાદાન :- (મહિમા) :- સ્વર્ગલોકનાં દેવતાઈ સુખોને આપવાની ક્ષમતા ધરાવતું અનુકંપાદાન છે. અનુકંપાદાનમાં દેવતાઇ સુખ આપવાની તાકાત છે, તો મૃત્યુલોકનાં સુખ આપવાની તાકાત તો હોય જ. આ જગતનાં ભૌતિક સુખો આપવાની તાકાત આ દાનમાં છે.
સુપાત્રદાન :- (મહિમા) :- સુપાત્રદાનથી પુણ્યાનુબંધીપુણ્ય દ્વારા મોક્ષ સુધીના ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે. એનો મતલબ એમ નથી કે ઇન્દ્રનાં દેવતાઇ સુખો તેનાથી ન મળે. જ્યાં મોક્ષનાં પરાકાષ્ઠાનાં સુખો મળે તેમ છે, ત્યાં ઇન્દ્ર આદિનાં સુખો તો મળે જ.
અનુકંપાદાનના પણ ઘણા પ્રકારો છે. આર્યદેશનું અનુકંપાદાન, અનાર્યદેશનું અનુકંપાદાન; ધર્માત્માનું અનુકંપાદાન, અધર્મીનું અનુકંપાદાન; જૈનધર્મનું અનુકંપાદાન, ઇતરધર્મનું અનુકંપાદાન; જિનાજ્ઞાપૂર્વકનું અનુકંપાદાન, જિનાજ્ઞાશૂન્ય અનુકંપાદાન; વગેરે અનેક પ્રકારો આવે. અહીં જિનાજ્ઞાપૂર્વકના અનુકંપાદાનનું ફળ ઇન્દ્ર સંબંધી દેવતાઈ સુખો છે અને જિનાજ્ઞાપૂર્વકના સુપાત્રદાનનું ફળ પુણ્યાનુબંધીપુણ્ય દ્વારા મોક્ષ કહ્યું છે. અત્યારે તમને જે સારી સાધનસામગ્રી મળી છે, તેમાં ભૂતકાળમાં તમારા દ્વારા અપાયેલું દાન જ કારણ છે, જે આપ્યું છે તે વળતરરૂપે મળ્યું છે; અરે ! દુઃખો પણ જે આવે છે તે ભૂતકાળમાં બીજાને દુઃખો આપ્યાના કારણે જ આવે છે. ટૂંકમાં અત્યારે તમે જેવો દાનધર્મ કરશો તેવું જ તમે ભવાંતરમાં પામશો.
☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
