________________
સાહેબજી:- આ દાનને વિશુદ્ધ દાનધર્મમાં મુકાય જ નહીં. દાનમાં તો સારી જ વસ્તુ આપવાની છે, સારા ભાવથી આપવાની છે.
સભા - સારી એટલે કેવી?
સાહેબજી:- તમે પોતે જે ખાતા હો, ભોગવતા હો. તમારા લેવલની જ વસ્તુ લેવાની છે. મધ્યમ માણસ હોય તો તેના પ્રમાણે, સામાન્ય માણસને તેના પ્રમાણે સમજવાનું છે. તમારી સારી વસ્તુ પાછી તમારી માલિકીની હોય તે સ્વેચ્છાએ શુભભાવ સાથે દાનમાં આપવાની છે. એઠું-જૂઠું આપો તો ન ચાલે. તિરસ્કારથી આપો તો તે પણ યોગ્ય નથી.
સભા - જમણવારમાં બગાડ બહુ જ થાય છે, તેથી એઠું-જૂઠું ભાણામાંથી લઇને ભિખારીને અપાય છે, તે શું ઉચિત છે?
સાહેબજી:- અત્યારે તો દેશની પરિસ્થિતિ એવી છે કે ગરીબીના કારણે લોકો ઉકરડામાંથી પણ વીણી વીણીને ખાય છે.
સભા :- આ બધાનું કારણ વસતિ વધારો છે?
સાહેબજી:- તો તમે ભ્રમમાં છો. આ દેશની ધરતી એવી રસકસવાળી છે કે વસતિ બમણી થાય તો પણ બધાને પોષણ આપી શકે. આ નિષ્ણાત અર્થશાસ્ત્રીઓનો પણ અભિપ્રાય છે. કુદરતે ઘણું જ આપ્યું છે. અત્યારે મોંઘોદાટ યંત્રવાદનો વિકાસ છે અને તેના કારણે જ કૃત્રિમ ગરીબી ઊભી થાય છે.
સભા:-હમણાં તો છાપામાં પણ વસતિ વધારાનું ઘણું જ આવે છે. - સાહેબજી:- તમારા માથામાં ભૂત ભરાવવું હોય તો પ્રચાર કરે. આ દેશની જમીનમાં એક દાણો વાવો તો હજાર દાણા ઊગે એમ છે. આ બધી ગરીબી તો કૃત્રિમ છે અને તેમાં સપડાયેલા લોકો એંઠવાડ પણ ખાઈ જાય. પણ આ ઐઠવાડને દાન આપ્યું ન કહેવાય. પશુની વાત જુદી છે. માનવ માનવ સાથેના વ્યવહારમાં તો સભ્યતાના નાતે પણ દાનમાં ચોખ્ખી રસોઈ આપવી યોગ્ય છે. આપતી વખતે મનમાં થાય કે આપણે પણ આવા ભવો કર્યા હશે ! અને જો હજીએ દાન નહીં કરીએ તો આવા કેટલાયે ભવો આવશે. એ લોકો સાચો ધર્મ નથી પામ્યા, તેથી જ આવા ભવો તેમને આવ્યા છે. આવા ભાવો તમને ભિખારીને દાન કરતી વખતે આવવા જોઈએ.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”