________________
છે. ધર્મની સાચી વ્યાખ્યા એ છે કે જેટલા અંશથી પાપમાંથી છૂટો એટલે કે અધર્મમાંથી બહાર નીકળો તેટલા અંશે ધર્મ. સર્વવિરતિમાં સર્વ પાપથી વિરામ છે, તેથી જ તે ઊંચો ધર્મ સ્થાપિત થાય છે. શ્રાવકસંઘ સાધ્વાચાર સમજે તો દુર્લભ સાધ્વાચારથી સાધુને નીચે ન પાડે :
સંપૂર્ણ પાપ-દોષનો ત્યાગ અર્થાત્ અધર્મનો સંપૂર્ણ ત્યાગ તે સાધુજીવનમાં જ શક્ય છે. તેથી જ એક દિવસની સાધુજીવનની આરાધના સામે આખી જિંદગીના શ્રાવકધર્મની આરાધના પણ ઘણી જ ઓછી ગણાય. શ્રાવકધર્મ પણ ભગવાને જ ઉપદેશ્યો છે, છતાં તે સાધુને આરાધવા યોગ્ય નથી. આવી સ્પષ્ટ બુદ્ધિ હશે તો જ તમે સાધુનું મૂલ્યાંકન કરી શકશો અને અમારા આચાર-વ્રતોને સમજતાં શીખશો. તમને તો મનમાં એમ જ છે કે અત્યારે તમારે સાધુના આચાર જાણવાની શું જરૂર છે? જેને સાધુ બનવું હોય તે જાણે. પરંતુ ભલે તમારે સાધુ બનવું ન હોય, છતાં સાધુને પૂછો તો છો ને? તેથી જ તેમના ગુણો ઓળખવા પડશે. ભગવાનને પણ દિલથી પૂજવા હોય તો તેમના ગુણોની ઓળખ અનિવાર્ય છે. શ્રાવકને સાધ્વાચાર અવશ્ય સમજવા જેવો છે. સાધુઓનું શું કર્તવ્ય? શું અકર્તવ્ય? તેમના આચારોનું મહત્ત્વ શું છે ? જો આ સ્પષ્ટ ખબર હશે તો સાધુ પ્રત્યે ઉત્કટ બહુમાન જાગશે. વિરતિ-અવિરતિ પાયામાંથી જુદા પડે છે. તમે પૂજા કરતાં વિરતિના પચ્ચખાણ લેતા નથી, જ્યારે સામાયિકમાં વિરતિના પચ્ચખાણ અવશ્ય લ્યો છો; કારણ કે સામાયિક એ વિરતિનો ધર્મ છે. તમારા જીવનમાં પણ વિરતિ-અવિરતિની ભૂમિકાનો તફાવત પડે છે, તો જેના જીવનમાં સર્વવિરતિ છે, સંપૂર્ણ પાપનિરોધ છે, તેના આચારમાં કરણ-કરાવણ-અનુમોદન એ ત્રણે પ્રકારે આરંભ-સમારંભ દોષરૂપ ગણાય, ગુણરૂપ ન ગણાય. આજે તમે સાધ્વાચાર બરાબર નથી સમજતા, માટે આરંભ-સમારંભનાં જે કામ હોય તેમાં અમને સંડોવો છો. સંઘની આ કમનસીબી છે. ગુરુપદની બાબતમાં લોકોનો અભિપ્રાય ખૂબ જ બદલાયો છે. અત્યારે જો હું જીવદયાના કામમાં પ્રેરણા આપી મોટાં કામ કરાવું, અનુકંપા વધારે કરાવવા દાનનો વ્યક્તિગત આગ્રહ કરું તથા સાધર્મિક ભક્તિનાં પણ મોટા પાયે કામો કરાવું, તો તમે મારાં કેટલાં વખાણ કરશો! અત્યારે તો તમારું માનસ એવું છે કે અમે અમારા આચારથી ગબડીને ભગવાનની આજ્ઞા તોડીએ તો તમે રાજી થાઓ. કારણ કે અમારો ધર્મ અને કર્તવ્ય શું છે તેની તમને સમજણ નથી. હું મારી મર્યાદા બહાર જઈ કામ
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૫૩