________________
ઉપાશ્રયો આ બધા ધર્મના આધારસ્તંભો છે. જે લોકો આ બધાને વખોડે છે તેમની બુદ્ધિનું દેવાળું જ નીકળી ગયું છે. તેઓ લાભાલાભને સમજી શકતા નથી. છતાં આવો ધર્મસ્થાનકના નિર્માણનો મહાન ધર્મ કરવા માટે પણ સાધુને ભગવાને નિષેધ કર્યો. શું ભગવાન લાભાલાભ ઓછો સમજતા હતા? ના, તો નિષેધ કેમ કર્યો?
સભા:- તમે પ્રતિજ્ઞા લીધી છે માટે?
સાહેબજી - બસ, હવે આ જ મુખ્ય મુદ્દો આવ્યો. જો આ મહાન લાભની પ્રવૃત્તિ હતી તો અમને ન કરવાની પ્રતિજ્ઞા શું કામ લેવડાવી? કેમ કે પ્રભુ અમને તેનાથી પણ ઊંચો લાભ મળે તેવા ધર્મમાં સ્થાપિત કરવા માંગે છે. સાધુના આચારમાંગુણોમાં જે લાભ છે તેના કરતાં ધર્મસ્થાનકોના નિર્માણમાં કંઈ ગણો ઓછો લાભ તીર્થકરોએ જોયો છે. કઈ પ્રવૃત્તિમાં વધારે લાભ ને કઈ પ્રવૃત્તિમાં ઓછો લાભ? તે સૂક્ષ્મદૃષ્ટિએ વિચારવાનું છે. કદાચ ભલે થોડું નુકસાન હોય પણ લાભ ક્યાં વધારે તે અવશ્ય જોવાનું. સાધુને તેના સંપૂર્ણ અહિંસક આચારપાલનમાં જ લાભ વધારે
શ્રાવકને શુભારંભરૂપ ધર્મથી નવી હિંસાની પરિણતિ સિવાયશુભ પરિણામની
પ્રાપ્તિ :
.
* જેમાં જીવોની હિંસા થતી હોય તેવો ધર્મસ્થાપિત કરતી વખતે પણ તીર્થકરોના અંત:કરણમાં સર્વ જીવો પ્રત્યે લોકોત્તર વાત્સલ્ય હોય છે. અરે ! ઉત્કૃષ્ટ કરુણાની ભાવનાથી ઉપાર્જિત ઉત્કૃષ્ટ પુણ્યજન્ય પ્રયત્ન દ્વારા જીવમાત્રના હિત માટે તેઓ ધર્મતીર્થને સ્થાપિત કરે છે, કે જેના પાયામાં જીવમાત્રને શાંતિ મળે, જીવમાત્ર દુઃખમાંથી છૂટી સાચા સુખને પામી શકે તેવી ભાવના હોય છે. પહેલેથી જ જીવો જો સંપૂર્ણ અહિંસક ધર્મમાં જઈ શકતા હોય, તો તીર્થકરો બીજા જીવને પીડા આપીને થતો ધર્મ કરાવવા માંગતા નથી. પણ તે અશક્ય હોવાના કારણે તમારી જે ભૂમિકા છે તેમાં થતી રૂટિન હિંસાથી કરાતો જે ધર્મતમારા માટે વાજબી છે તે પહેલાં બતાવ્યો; કારણ કે જે હિંસા તમે રોજ કરો છો તેનાથી થતો ધર્મ કરવા માટે તમારે તમારી ભૂમિકાના કઠોર પરિણામોમાંથી નીચે ઊતરવાનું નથી. તમે દરરોજ પૃથ્વીકાય, અપ્લાય આદિ છકાય જીવની હિંસા કરો છો, જે રોજીંદી છે. તે સારી છે તેમ હું નથી કહેતો પણ ધર્મસ્થાનક નિર્માણમાં નવો હિંસાનો ભાવ કરવાની જરૂર નથી. જે હિંસાના ભાવમાં પડ્યા છો તે જ હિંસાના ભાવ સહિત ઉત્તમ શુભ પરિણામથી લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૪૫