________________
પણ સર્વ જીવની. વળી તેમાં પણ અધર્મ કે પાપ નિમિત્તક હિંસાનો જ ફક્ત ત્યાગ નહિ, પરંતુ ધર્મ નિમિત્તક હિંસાનો પણ તેમને ત્યાગ હોય છે. સાધુના પચ્ચક્ખાણમાં કોઈ પણ પ્રકારના ધર્મ કે અધર્મ નિમિત્તક સાવઘના-પાપપ્રવૃત્તિના ત્યાગનાં પચ્ચક્ખાણ છે, અર્થાત્ તમામ હિંસાનો ત્યાગ છે. ધર્મમાં કે સંસારમાં થતા બધા આરંભ-સમારંભનો પ્રતિબંધ છે. પાછો તે ત્યાગ ત્રિવિધ ત્રિવિધ મન-વચન-કાયાથી કરવું, કરાવવું કે અનુમોદવું નહિ, તે પ્રકારે છે. નવ પ્રકારનાં પચ્ચક્ખાણ મુનિના આચારમાં આવે છે. જેણે આ અતિ ઉચ્ચ ભૂમિકા સ્વીકારી છે, તેને તેના મહાન લાભના કારણે જિનમંદિર-નિર્માણ આદિ ઉત્તમ કાર્યો માટે પણ હિંસા કરવાની રહેતી નથી.
સભા :- અત્યારે જે બધા સાધુ ભગવંતો પ્રોજેક્ટ ઉપાડે છે, તેમાં અમે સાથ આપીએ તો પાપના ભાગીદાર ખરા ?
સાહેબજી :- ચોક્કસ. જે સાધુ મર્યાદા મૂકીને ખોટા માર્ગે જાય.છે, તેત્તે તમે પ્રોત્સાહન આપો તો તે પાપ છે.
સભા :- પણ સાહેબજી, આમાં લાભાલાભનો વિચાર નહિ કરવાનો ? સાહેબજી :- જૈનશાસનમાં બધી પ્રવૃત્તિ એકાંતે લાભકારી છે, તીર્થંકરોએ દર્શાવેલા એક પણ અનુષ્ઠાનમાં લાભ ન હોય એવું છે નહીં. છતાં ભૂમિકા અનુસાર ધર્મ છે, તેથી સાધુની પ્રતિજ્ઞાનો ભંગ થાય તેવું ધર્મઅનુષ્ઠાન સાધુથી કરાય નહીં, અને કરે તો તેમાં ગેરલાભ જ વધારે થાય.
સભા :- ઉપદેશ તો અપાય કે નહિ ?
સાહેબજી :- હા, કર્તવ્ય તરીકે શ્રાવકોને ઉપદેશ અપાય, પણ સીધી આજ્ઞા કે પ્રેરણા ન કરાય.
સભા :- લાભાલાભ તો જુઓ ને ?
સાહેબજી :- હા, ચોક્કસ. જ્યાં શ્રાવકોની વસ્તી છે, આરાધકો આરાધના કરી શકે તેવું વાતાવરણ છે ત્યાં આવાં ધર્મસ્થાનકો ખરેખર ઉપયોગી છે. ત્યાં સારા મહાત્માઓ આવીને ધર્મનો ઉપદેશ આપે તો કેટલીયે આરાધના થાય, જે માત્ર આ જે ધર્મસ્થાનકોથી થવાની છે. તેમાં વિશિષ્ટ કોટિનો સમૂહમાં ધર્મ થશે. લોકમાં ધર્મનો પ્રવાહ આના દ્વારા જ ચાલ્યો આવે છે અને ભવિષ્યમાં ચાલશે. દેરાસરો, તીર્થો,
૧૪૪
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”