________________
પાપની રુચિ તોડી તેને ધર્મની રુચિમાં જોડવાની કોશિષ કરવી. જો તમે તે દુઃખી જીવને ધર્મના માર્ગે લાવી શકશો તો જ તેનું કલ્યાણ થશે. પરંતુ જેટલા દયાપાત્ર છે તે બધા જ ધર્મ પામી જાય તેવી લાયકાતવાળા નથી હોતા. જે ધર્મ પામી જાય તેવી લાયકાતવાળા હોય, તેમની તો અત્યંત ઉદારતાથી દયા કરવી જોઈએ.
ભાવદયાના સાધન તરીકે દ્રવ્યદયા :
અધર્મી દુઃખી જીવોની સામે ચાલીને દયા કરવાની નથી, જ્યારે અત્યારે તો ઊલટું કહેવાય છે કે સમાજમાં આટલા દુઃખી હોય ત્યારે ધર્મમાં પૈસો ખરચાય જ નહીં, જાણે કે આ બધી કૃત્રિમ ગરીબી દૂર કરવાની જવાબદારી ધર્મની કે ધર્મગુરુઓની હોય. પોતે મોજશોખમાં કરોડો ખર્ચી નાખે ત્યારે તેમને વાંધો નથી હોતો, પરંતુ કોઈ ધર્મમાં ભક્તિથી પૈસો ખર્ચે ત્યારે તેમને ગરીબોની દયાના નામથી વાંધો પેદા થાય છે. વાસ્તવમાં જૈનશાસનમાં સામે ચાલીને દયા કરવાનો પ્રસંગ આવે અને ધર્મ પામે તેવા લાયક જીવ ન હોય તો તે વખતે દયા શાસનપ્રભાવના વધારવા કરવી, કે જેથી એ અનુકંપાની પ્રવૃત્તિ જોઈને બીજા જીવો ધર્મ પામી જાય. અથવા તે પણ શક્ય ન હોય તો તમારા આત્માની ભાવદયા ખાતર દ્રવ્યદયા કરવાની ` છે. કોઈ ને કોઈ ભાવદયાના સાધન તરીકે દયા કરવાની આવશે.
સભા ઃ- શાસનના હેતુથી દ્રવ્યદયામાં સ્વાર્થ નથી ?
સાહેબજી::- આ શાસન તીર્થંકરે બતાવેલો એકાંતે કલ્યાણકારી માર્ગ છે. આખી દુનિયાનું હિત આ જ માર્ગથી થવાનું છે. મોડો કે વહેલો કોઇપણ જીવ આને પામશે તો જ સાચું કલ્યાણ કરી શકશે. કોઇપણ જીવને તમે જો આ શાસન પમાડી શકશો તો જ તેનું કલ્યાણ થશે, તેથી આમાં સ્વાર્થ આવતો જ નથી, ખરો પરમાર્થ છે. હા, તમારી કે મારી વાહવાહ માટે આ પ્રવૃત્તિ કરવાની નથી. સ્વપ્રભાવના એ સ્વાર્થી વૃત્તિ છે, જ્યારે આમાં તો કરનારે કંઈ જ ભૌતિક વળતર મેળવવું નથી. જગતના જીવોની સાચા માર્ગ પ્રત્યે ભક્તિ થાય, રુચિ થાય અને તેનાથી ભવિષ્યમાં સાચા માર્ગે ચડી જાય, તો તેનાં અનંતાનંત ભાવિ દુઃખો દૂર થશે અને તેના દ્વારા અનંતા જીવોને શાંતિ મળશે. તેથી જ શુભાશયથી એક જીવને મોક્ષમાર્ગે ચઢાવો તો એટલું પુણ્ય બાંધો છો કે કરોડ માણસની ગરીબાઇ દૂર કરો કે અબજ પ્રાણીઓને મોતમાંથી છોડાવી ભૌતિક રીતે સુખી કરો અને તે વખતે જે પુણ્ય બંધાય તેના કરતાં પેલું પુણ્ય
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૨૦