Lokottar Dandharm Anukampa

SR No.: 005875
Original Sutra Author: N/A
Author: Yugbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2003
Total Pages: 290
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 107

થાય છે સુપાત્રની ભક્તિમાં અનુકંપાના ભાવનો સમાવેશ કેમ કર્યો છે? ત્યારે તેના જવાબમાં પૂ. ઉપાધ્યાયજી શ્રી યશોવિજયજી મહારાજા કહે છે કે પૂર્વાચાર્યોના ઘણા ગ્રંથોમાં આ પ્રમાણે આવે છે, માટે મેં પણ આમ કહ્યું છે. એટલે સુપાત્રદાન કરતાં જે જીવોની હિંસા થાય છે તે જીવો માટે અનુકંપાનો ભાવ મનમાં રાખવાનો છે. - સાચા ધર્માત્મા શ્રાવકને ઉપાશ્રય બંધાવતી વખતે પાણી વગેરેના મરતા જીવો પ્રત્યે ક્રૂરતાનો ભાવ ન જ હોય, પરંતુ એ ભાવ હોય કે આના દ્વારા ધર્મ આરાધનામોક્ષમાર્ગની પ્રવૃત્તિ પ્રવાહબદ્ધરૂપે ચાલુ રહે, જેથી મારા આત્માનું કલ્યાણ થાય અને બીજા અનંતા આત્માનું કલ્યાણ થાય. જે સાચો ધર્મ પામીને આવી પ્રવૃત્તિ કરે તેને હૃદયથી આવો જ ભાવ હોય. આમાં ફળશ્રુતિરૂપે હિંસા ઓછા જીવોની છે, પણ અહિંસા ઘણા જીવોની થશે. દા.ત. કોઈ જીવને ઉપદેશ સાંભળતાં વૈરાગ્ય થાય અને સંસારત્યાગ કરીને સાધુ બનીને પૂર્ણ અહિંસા પાળશે, વળી તે સાધુ જયાં જાય ત્યાં અહિંસાનું આચરણ-પ્રવૃત્તિ કરે અને અહિંસાનો ઉપદેશ પણ આપશે. તથા કોઈ ધર્માત્મા શ્રાવક આ ઉપાશ્રયમાં આવીને પૌષધ-સામાયિક આદિ અહિંસામય ધર્મ કરશે અને કોઈ ભૂતકાળનો નાસ્તિક પણ ઉપદેશ સાંભળી બાવ્રતધારી શ્રાવક બનશે તો તેમના જીવનમાં ભરપૂર અહિંસા આવશે. આ બધામાં કારણભૂત ઉપાશ્રય છે.
ઉપાશ્રય બંધાવવામાં જે હિંસા થઈ તેના કરતાં કંઈ ગણા ચક્રવૃદ્ધિ વ્યાજ સાથે અહિંસા થઈ. આવી રીતે જૈનશાસનની બધી પ્રવૃત્તિમાં ધર્મની પરંપરા છે, તેથી ધર્મપ્રવૃત્તિ નિમિત્તક અલ્પ જીવોને થતો ત્રાસ ક્ષત્તવ્ય છે, સહન કરવા લાયક છે. જો અનેકને શાંતિ થતી ન હોય ને ફક્ત ત્રાસ જ પડે તેવું હોય તો તેનું મૂલ્યાંકન જૈનઅનુકંપામાં નહીં આવે.
સભા:- પ્રક્ષાલના પાણીમાં અનુકંપા કેવી રીતે? .
સાહેબજી:-પ્રક્ષાલ-પૂજા આદિ જિનભક્તિની પ્રવૃત્તિ એવી ઉત્તમ રીતે અને બહુમાનપૂર્વક થવી જોઈએ કે તે જોઈને લાયક જીવો ધર્મ પામી જાય, તેમને પણ વીતરાગ પ્રત્યે આકર્ષણ પેદા થાય, પરિણામે બોધિબીજ પામે, અહિંસા ધર્મ પામે; અનેકને પમાડે અને અંતે મોક્ષે જાય. આમ, તે જીવોની અલ્પહિંસાથી મહાઅહિંસારૂપ અંતિમ ફળ આવે.
૯૮
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”