________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-નવમો પ્રકાશ
૯૩
કલિકાલ પ્રશંસા
આરો આદિ કાળમાં ભવ્ય જીવોને સુકૃતની સાધના સુકર જ છે. પણ જેઓ સામગ્રીના અભાવમાં પણ કલ્યાણકારી સાધના માટે પ્રારંભ કરે છે, તેમના સત્ત્વરૂપ સુવર્ણની પરીક્ષા માટે કલિકાલ જ કસોટી પથ્થર છે. સુવર્ણની પણ પરીક્ષા કસોટી પથ્થરને જ આધીન છે.
અહીં અન્ય અર્થને કહે છે-અગ્નિ વિના કૃષ્ણાગના સુગંધનો પ્રભાવ વધતો નથી. આથી જેવી રીતે અગ્નિ કૃષ્ણાગરુની સુગંધને વધારે છે. તેવી રીતે કલિકાલ સત્ત્વશાળી જીવોના સત્ત્વની ઉત્કૃષ્ટતાને વધારે છે, એવો ભાવ છે. (૫)
વળી બીજું— निशि दीपोऽम्बुधौ द्वीपं, मरौ शाखी हिमे शिखी ।
ની સુરાપ: તોડવું, વાિિનરગ:: ગદ્દા ૬) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ— હે વીતરાગ ! જેમ કોઇને નિશિ દ્વીપ-રાત્રે દીપક મળી જાય, વસ્તુથી દીપસમુદ્રમાં દ્વીપ મળી જાય, પણ શારી-મારવાડની ભૂમિમાં વૃક્ષ મળી જાય, અને, હિને શિલ્લી-ઠંડીમાં અગ્નિ મળી જાય તેમ, શની તુલા :-કલિકાલમાં દુર્લભ, ૩યં-આ, વFદ્રિારા ::-આપના ચરણકમળનો રજકણપ્રાત: મેં પ્રાપ્ત કર્યો છે.
વિશ્વમાં અદ્વિતીય વત્સલ ! કલિયુગમાં આ આપના ચરણ કમલની નિષ્કપટ સેવાનો અંશ ઘણી ઘણી મુશ્કેલીથી મને પ્રાપ્ત થયો છે. કારણ કે તે અગણ્યપુણ્યના સમૂહ વિના દુર્લભ છે. આ જ અર્થની ચાર દૃષ્ટાંતોથી સ્પષ્ટતા કરે છે. જેવી રીતે કાર્ય કરવાની ઇચ્છાવાળા કોઇને રાત્રે દીપક પ્રાપ્ત થાય, જેવી રીતે અગાધ સમુદ્રના મધ્યભાગમાં પડેલા કોઇને દ્વિીપનો યોગ થાય, જેવી રીતે અતિશય ગરમ સૂર્યના ભયંકર કિરણસમૂહથી તપેલા શરીરવાળાને સેંકડો શાખાઓથી વિસ્તારવાળું વૃક્ષ મળી જાય, જેવી રીતે અતિશય ઘણી ઠંડી પડતી હોય ત્યારે કોઇને અગ્નિ મળી જાય, તેવી રીતે મને કલિકાળમાં આપના ચરણ કમળનો રજકણ પ્રાપ્ત થયો છે.
૧. યુ=કાળ
