________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-નવમો પ્રકાશ
કલિકાલ પ્રશંસા
કાળમાં પણ જો ગોશાળો વગેરે ઉદ્ધત દુર્જનો થયા છે, તો અમે પ્રકૃતિથી જ પ્રતિકૂળ આચરણાવાળા પાંચમા આરા ઉપર નિરર્થક જ કોપ કરીએ છીએ. કલિકાળનો કોઇ પણ રીતે કોઇ જ અપરાધ નથી. કેવળ પરગુણોને સહન ન કરવાના સ્વભાવવાળા અને સ્વભાવથી જ દુષ્ટ વર્તનવાળા દુર્જનોનો આ (=બીજાઓની કદર્થના કરવી એ) સ્વભાવ જ છે. (૪)
૯ ૨
વળી બીજું—
कल्याणसिद्ध्यै साधीयान्, कलिरेव कषोपलः । विनाग्निं गन्धमहिमा, काकतुण्डस्य नैधते ॥५ ॥
૫) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ—
હે જગદીશ ! ન્યાસિન્ગ્રે-કલ્યાણની સિદ્ધિ (=પરીક્ષા) માટે, પોપનકસોટી સમાન, ઋત્તિ:-વ-પાંચમો આરો જ, સાથીયાન્-વધારે સારો છે, નિ વિના-અગ્નિ વિના, ાતુઘલક્ષ્ય-અગરના, ધર્માતા-ગંધનો પ્રભાવ, ન યતે
વધતો નથી.
સારી સામગ્રી હોય, ઉચ્ચ આલંબનો હોય તો આરાધના સુક૨ બને છે. સામગ્રી પૂર્ણ ન હોય, આલંબનો પણ બહુ ઉચ્ચ ન હોય તો આરાધના દુષ્કર બને છે. પાંચમા આરામાં સામગ્રીની અપૂર્ણતા અને બહુ ઉચ્ચ આલંબનોનો અભાવ હોવાથી આરાધના દુષ્ક૨ છે. આથી પાંચમા આરામાં સાધના સત્ત્વની ખરી પરીક્ષા થાય છે. વિશિષ્ટ સત્ત્વ હોય તો જ પાંચમા આરામાં=કલિકાલમાં આરાધના થઇ શકે છે. આથી કલિકાલમાં આરાધના કરનાર સત્ત્વશાળી છે એ સિદ્ધ થાય છે. માટે જ કલ્યાણની સિદ્ધિ માટે કલિકાલ વધારે સારો છે એમ અહીં કહ્યું.
અહીં જ્વાળ શબ્દનો સુવર્ણ અર્થ પણ થઇ શકે. જેમ સુવર્ણની પરીક્ષા માટે કસોટી જોઇએ, કસોટીમાંથી પસાર થયેલું સુવર્ણ શુદ્ધ નક્કી થાય છે. તેમ આત્મકલ્યાણની પરીક્ષા માટે કલિકાલ કસોટી સમાન છે. કલિકાલમાં આરાધના કરનાર આત્મા સત્ત્વવંત છે એમ નક્કી થાય છે.
અનુપમ કલ્યાણના મંદિર હે ભગવન્ ! આ કાળના ભવ્ય જીવોના શુભસમૂહની સારી વૃદ્ધિ માટે કલિકાલ જ અત્યંત શ્રેષ્ઠ કસોટી પથ્થર છે.
અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે—સર્વ શુભ સામગ્રી સમૂહવાળા ચોથો
