________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-નવમો પ્રકાશ
કલિકાલમાં પણ અપરિમિત પ્રભાવવાળા આપના શાસનનું સામ્રાજ્ય એક છત્ર કરે–સર્વત્ર ફેલાવે.
૯ ૧
કલિકાલ પ્રશંસા
શ્રદ્ધાળુ એટલે દંભરહિત વિશુદ્ધ શ્રદ્ધાથી મનોહ૨ અંતઃકરણવાળો.સઘળાં શાસ્ત્રોનાં રહસ્યોરૂપ ઝરણાઓમાં ડૂબકી મારવાથી જેની તત્ત્વાનુસારિણી બુદ્ધિ નિર્મળ બની છે તેવો વક્તા સર્બુદ્ધિ કહેવાય.
સ્તુતિકારનું આ વચન સ્વાનુભવથી સુંદ૨ છે. તે આ પ્રમાણે—અતિશય નીતિ અને પરાક્રમથી સર્વરાજાઓના સમૂહને વશ કરી લેનારા શ્રીકુમારપાળ મહારાજા શ્રદ્ધાળુ શ્રોતા હતા, અને તે કાળમાં વિદ્યમાન સર્વ શાસ્ત્રોરૂપ સમુદ્રના પારને પામનારી મતિવાળા શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મહારાજા સર્બુદ્ધિવાળા વક્તા હતા. તેવા પ્રકારના ભાગ્યયોગથી આ બેનો સંયોગ થયો. એ બંનેએ કલિકાલમાં પણ શ્રી જિનશાસનનું સામ્રાજ્ય એક છત્ર કર્યું. એથી સ્વાનુભવથી સુંદ૨ આ વચન સ્થાને છે, અર્થાત્ આ વચન સ્વાનુભવસિદ્ધ હોવાથી યોગ્ય જ છે. (૩)
વળી—
युगान्तरेऽपि चेन्नाथ ! भवन्त्युच्छृङ्खलाः खलाः । वृथैव तर्हि कुप्यामः, कलये वामये ॥४॥ ૪) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ
નાથ-હે સ્વામી !, ચે-જો, યુગાન્તરે પિ-સુષમાદિ ચોથા આરામાં પણ, અન્ના:ઉદ્ગત, જીતા:-દુર્જનો, મન્ત-હોય છે, ર્હિ-તો, વામનયે-પ્રતિકૂળ આચરણવાળા, હ્રાયે-પાંચમા આરા ઉપર, પૃથૈવ-નિરર્થક જ, ઝપ્યામ:-અમે કોપ કરીએ છીએ.
ઇંદ્રો જેમને પ્રેમથી પ્રણામ કરી રહ્યા છે એવા હે ભગવન્ ! આટલા દિવસો સુધી કલિકાલની સાથે જાણે કે લડવાની ઇચ્છાવાળા હોઇએ તેમ દ્વેષવાળા રહ્યા. કેમકે કલિકાલના બળથી જેમણે સામર્થ્ય મેળવ્યું છે એવા કુતીર્થિકો તીર્થનાથ આદિના વિરહથી જાણે અમે અનાથ હોઇએ તેમ અમારી કદર્થના કરે છે. હમણાં આંતર દૃષ્ટિથી વિચાર કરતા અમારા હૃદયમાં આ સ્થિર થયું છે કે—જો સાક્ષાત્ તીર્થંકરના વિહારથી વિરોધીઓ ફેંકાઇ ગયા હોય તેવા ચોથો આરો વગેરે સારા
