Page Text
________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-સાતમો પ્રકાશ ૭૭
જગત્કર્તૃત્વ નિરાસ
પરીક્ષાક્ષેઽઙિમ:-ઇશ્વરની પરીક્ષાના નિષેધ માટે પટહ છે. ઇશ્વરની કોઇએ પરીક્ષા કરવી નહીં એવું જણાવવા પટહની ઉદ્ઘોષણા જેવું છે.
પૂર્વપક્ષ—સામાન્ય લોકને ઉચિત આ આલાપોથી સર્યું. તે ભગવાન મહા એશ્વર્યસંપન્ન છે. તેથી તેની વિશ્વનિર્માણ આદિ પ્રવૃત્તિ ‘આ કેવી રીતે વિશ્વનિર્માણ કરે છે ? શા માટે જગત્સર્જન કરે છે ?'' એમ તર્ક (=પ્રશ્ન) કરવા યોગ્ય નથી. કેમકે જગતનું સર્જન ક૨વું અને સંહાર કરવો એ એનો સ્વભાવ જ છે. સ્વભાવ પ્રશ્નને યોગ્ય નથી, અર્થાત્ સ્વભાવ અંગે પ્રશ્ન કરવો અનુચિત છે. (શું અગ્નિ ઉષ્ણ કેમ છે એવો પ્રશ્ન થઇ શકે ? નહિ જ, કારણ કે અગ્નિનો ગરમ સ્વભાવ છે. તેમ ઇશ્વરનો વિશ્વનિર્માણ આદિ પ્રવૃત્તિ કરવાનો સ્વભાવ છે. આથી ઇશ્વર વિશ્વનિર્માણ આદિ પ્રવૃત્તિ કેમ કરે છે એવો તર્ક અસ્થાને છે.)
ઉત્તરપક્ષ—અહો ! સારું, તેં સમર્થ ઉત્તર આપ્યો છે. બીજાઓથી રુંધાઇ ગયેલાઓને (જવાબ આપવા અસમર્થ બની ગયેલાઓને) પલાયન થઇ જવા માટે સ્વભાવને કહેવ્રા સિવાય બીજું કયું દ્વાર છે ? આ પ્રમાણે ઇશ્વરનો સ્વભાવ છે એવું તમારું કથન તમારા આપ્તના નિશ્ચિત થયેલા આપ્તત્વની પરીક્ષા કરનારાઓ માટે કોઇએ પણ આની પરીક્ષા ન કરવી એમ પરીક્ષાના નિષેધ માટે પટહઘોષ છે. ખરેખર તો તે અપકીર્તિનો પટહઘોષ છે. શા માટે ? એટલા માટે કે-જે માત્ર આ લોકનું જ અલ્પ કાર્ય સાધી આપનાર જે સુવર્ણ વગેરે લેવામાં આવે છે તે પણ તેના અર્થીઓથી કષ-તાપ-તાડન-છેદ વગેરે પરીક્ષાપૂર્વક જ લેવામાં આવે છે. જે આપ્તથી સર્વોત્તમ મોક્ષપદની પ્રાપ્તિ ઇચ્છાય છે તે વિચાર પૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરનારાઓથી પરીક્ષા કર્યા વિના કેવી રીતે સ્વીકારાશે ? આ પ્રમાણે આ અતાત્ત્વિક છે. (૬)
सर्वभावेषु कर्तृत्वं, ज्ञातृत्वं यदि सम्मतम् ।
મતં ન: અત્તિ સવ્વજ્ઞા, મુક્તા: વ્હાયમૃતોપ = ઙા ૭) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ
યતિ-જો, સર્વમાવેણુ-સર્વપદાર્થોમાં, જ્ઞાતૃત્વ-જ્ઞાતાપણું (સર્વ પદાર્થોને જાણવું) એજ ઇશ્વરનું, વર્તૃત્વ-કર્તાપણું છે એમ તમારું, સમ્મતભ્-માનવું હોય તો, 7: મતં-એ
| SR No. | 005874 |
| Book Title | Vitrag Stotra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay |
| Publisher | Arihant Aradhak Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 178 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |