________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-સાતમો પ્રકાશ
૭૦
જગત્કતૃત્વ નિરાસ
सप्तमप्रकाशः આ જગતમાં મહામોહથી હણાયેલી મતિવાળા કેટલાક લોકો પોતાના આપ્તને પુણ્ય-પાપથી નહિ સ્પર્ધાયેલા, શરીરથી રહિત, સ્વયં જન્મ લેનારા, સ્વભાવથી મુક્ત રવરૂપવાળા સ્વયં કૃતકૃત્ય હોવા છતાં જગતના લોકોના અનુગ્રહ માટે હિતોપદેશ કરનારા માને છે. આ પ્રત્યક્ષ ન ઘટતું હોવાથી તેનો વિરોધ કરતા સુતિકાર કહે છે–
धर्माधर्मी विना नाङ्गं, विनाङ्गेन मुखं कुतः । ..
मुखाद्विना न वक्तृत्वं, तच्छास्तारः परे कथम् ? ॥१॥ ૧) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ –
-શુભાશુભ કર્મ, વિના-વિના, ન હું શરીર ન હોય, અને વિનાશરીર વિના, મુકું- મુખ ૩ ક્યાંથી હોય ?, મુકદ્ વિના-મુખ વિના, ન વવતૃવં-વચન=આગમ ન હોય, ત–તેથી, પરે-અન્ય દર્શનોમાં માન્ય દેવો, શાસ્તા:-ઉપદેશ દાતા કે શાસ્ત્ર પ્રણેતા, વર્થ-કેવી રીતે હોઇ શકે ?
સર્વ તત્ત્વોને જાણનારા હે ભગવન્! વિરોધીઓ સંબંધી ખેદ છોડીને પક્ષપાત વિના હું સ્વામીને વિનંતિ કરું છું કે-દુર્ગતિમાં પતનથી ભય પામેલા આ બધાય આસ્તિક દર્શનીઓ મુશ્કેલીથી છોડી શકાય તેવા ગૃહવાસના બંધનને છેદીને પોતપોતાના આગમને પ્રમાણ માનીને મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવર્તે છે. આગમ આપ્તનું વચન છે. તેમણે જેમને આપ્ત તરીકે સ્વીકાર્યા છે તેઓ આગમની રચના કરે એ ઘટતું નથી. શાથી નથી ઘટતું? આગમ વચનરૂપ છે. વચનો વક્તા વિના ન સંભવે. વક્તા મુખ વિના ન બોલી શકે. મુખ શરીરના સંબંધવાળું છે. શરીર શુભાશુભ કર્મ વિના ન ઘટે. તેથી જો તેઓ મૂળથી જ પુણ્ય-પાપરહિત છે, તો નક્કી શરીર વિનાના છે. શરીર વિનાના તેઓ નિયમા મુખ વિનાના છે. મુખરહિત દેવો સ્તંભ, ઘટ અને કમળ આદિની જેમ પરને ઉપદેશ કરનારા ન હોય. આથી આ અતાત્ત્વિક છે. (૧) "
કેટલાક વાદીઓ આ સંસારની સૃષ્ટિ અને સંહાર કોઇ વિશિષ્ટ પુરુષ કરે છે એમ માને છે. તેઓ કહે છે કે બ્રહ્માના વર્ષના પ્રમાણવાળા ૧૦૦ વર્ષ ૧. બ્રહ્માના એક વર્ષના મનુષ્યોના ૩૧૧૦૪૦૦૦૦૦૦ વર્ષો થાય છે. આ માનથી બ્રહ્માનું
સો વર્ષનું આયુષ્ય હોય છે.