________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ઓગણીસમો પ્રકાશ ૧૬ ૪
દુષ્ટયોગ, પ્રમાદ, અવિરતિ, મિથ્યાત્વ, આર્તધ્યાન અને રૌદ્રધ્યાન આશ્રવ છે. સર્વથા— મન-વચન-કાયાથી તથા કરણ-કરાવણ-અનુમોદનથી એમ નવ પ્રકારથી.
આજ્ઞા સ્તવ
સંવર— પૂર્વોક્ત આશ્રવથી વિરુદ્ધ સંવર છે. ક્ષમા, નમ્રતા, સરળતા, સંતોષ, સંયમ, ત્રણ ગુપ્તિ, અપ્રમાદ, વિરતિ, સમ્યક્ત્વ અને શુભધ્યાન સંવ૨ છે. (૫) હવે શા માટે આશ્રવના ત્યાગમાં અને સંવરના સ્વીકારમાં આટલો આગ્રહ છે તે કહે છે.
आश्रवो भवहेतुः स्यात्, संवरो मोक्षकारणम् । તીયમાહેતી મુષ્ટિ-૨ન્યવસ્થા: પ્રપન્નનમ્ ॥૬॥
૬) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ :
આશ્રવ:-આશ્રવ, મવહેતુ:-સંસારનું કારણ મ્યાત્-છે, સંવર:-સંવ૨, મોક્ષાર્ળમ્મોક્ષનું કારણ છે, કૃતિ-આ પ્રમાણે, Ë-આ આજ્ઞા, આર્હતી મુષ્ટિઃ-અરિહંતના સઘળા ઉપદેશનો સાર છે, અન્ય ્-અંગ-ઉપાંગ આદિમાં કહેલું બીજું બધું, અસ્યા:એ સારનો, પ્રપન્નુનમ્-વિસ્તાર છે.
કારણ કે આ આશ્રવ સંસારનું કારણ છે. કષાય આદિથી કલુષિત બનેલો જ આત્મા સંસારમાં ભમે છે, માટે આશ્રવ હેય છે. સંવર મોક્ષનું કારણ છે. મોક્ષ સર્વસંવરૂપ હોવાથી સંવર ઉપાદેય છે. આવી આજ્ઞા અરિહંતોની મૂલ ગુંથણી છે, અર્થાત્ અરિહંતોના સઘળા ઉપદેશનો જે અર્થસમૂહ, એ અર્થ સમૂહનો જે સાર, એ સારના સંગ્રહ રૂપ મૂલ ગુંથણી=રચના છે. અંગો, ઉપાંગો, મૂલ ગ્રંથો, છેદ ગ્રંથો વગેરે જે કંઇ છે તે બધુંય આ આશ્રવત્યાગ-સંવરસ્વીકારરૂપ જિનાજ્ઞાનો વિસ્તાર જ છે. (૬) ફરી જિનાજ્ઞાના જ પ્રભાવને પ્રગટ કરતા સ્તુતિકાર કહે છે— इत्याज्ञापालनपरा, अनन्ताः परिनिर्वृताः । निर्वान्ति चान्ये क्वचन, निर्वास्यन्ति तथाऽपरे ॥७॥
