________________
आस्तां परपुमान्यूना पित्रा भ्रात्रा सुतेन वा । एकाकिना सहैकान्ते न स्थातव्यं कुलस्त्रिया ।।२७।। યુવાન પરપુરુષ તો શું, પણ પોતાના પિતા, ભાઇ કે પુત્ર સાથે પણ કુલીન સ્ત્રીએ એકાંતમાં બેસવું નહિ. ll૨૭ll
आरक्षेण तपसा(सेव) विकारास्तस्करा इव । यत्पुरादुरिता नैव प्रवेष्टुं पुनरीशते ।।२८।। આરક્ષક(કોટવાલ) જેમ ચોરોને દૂર હાંકી કાઢે, તેમ ભવ્ય જીવ તપથી વિકારોને દૂર કરે છે કે જેથી તે પાછા ઉદ્દભવતા નથી. રિટા.
आपत्स्वेव हि महतां शक्तिरभिव्यज्यते न सम्पत्सु । अगरोस्तथा न गन्धः प्रागस्ति यथाग्निपतितस्य ।।२९।। મહાપુરુષોની શક્તિ સંપત્તિમાં નહિ પણ આપત્તિમાં જ સમજી શકાય છે. જુઓ, અગની સુગંધ અગ્નિમાં નાખ્યા પછી જેવી જણાય છે તેવી પ્રથમ જણાતી નથી. ર૯
: आक्रोशितोऽपि सुजनो न वदत्यवाच्यं,
निष्पीडितो मधुरमुद्वमतीक्षुदण्डः । ... नीचो जनो गुणशतैरपि सेव्यमानो;
हास्येन यद्वदति तत्कलहेऽप्यवाच्यम् ।।३०।। સપુરુષ પર આક્રોશ કરતાં પણ તે કદાપિ અસત્ય બોલતો નથી. જુઓ, શેલડીના સાંઠાને પલતાં પણ તે મધુર રસને આપે છે, અને નીચ જનની અનેક પ્રકારે અનુકૂલ રીતે ખુશામત કરતાં પણ તે કલહમાં જે અવાચ્ય હોય તે હસતાં હસતાં બોલી દે છે. ૩૦
आजन्मसिद्धं कौटिल्यं खलस्य च हलस्य च । સોહું તયોર્મુલાક્ષેપ-મનમેવ સા ક્ષમા રૂા* ખલપુરુષ અને હલનું કોટિલ્ય જન્મથી જ સિદ્ધ છે, તે બન્નેના મુખના
