Page Text
________________
તેમને મહાત્માઓ માટે સદ્ભાવ છે. તેમની પાસે રૂપ-જ્ઞાન-શક્તિ બધું જ છે. શ્રોતાઓ તેમની પાસે આવે ત્યારે એવું તત્ત્વ સમજાવે કે સામેનો જીવ પાણી પાણી થઇ જાય. તેમને પ્રભુ માટે બહુમાન છે, માટે જ્યારે સામેનો જીવ સંયમની ભાવના પ્રદર્શિત કરે ત્યારે તેઓ તેમને ભગવાન પાસે સંયમ અપાવે. સંયમ માટે તેમને ખૂબ જ સદ્ભાવ છે. કોઈ આવીને તેમને પૂછે કે “તમે આટલી સંયમની વાત કરો છો તો તમે સંયમ શું કામ છોડ્યું?” ત્યારે કહે કે “તે મારી નબળાઈ છે. હું સંયમ પાળી શકું તેમ નથી, પરંતુ જો આત્માનું સાચું કલ્યાણ કરવું હોય તો આ જ માર્ગ છે.” હવે વખત જતાં તેમને શિષ્યની જરૂર જણાય છે. એક વખત કપિલ તેમની પાસે આવે છે. તેને ત્યાગનો માર્ગ સમજાવે છે, પરંતુ આને તરત જચી જાય તેવું નથી. માટે વારેવારે પૂછે છે કે “અહીંયાં ધર્મઆરાધના નથી?” તે વખતે મરીચિને લાગે છે કે આ કોઈ ભારેકર્મી જીવ છે. મારો શિષ્ય બનાવવા લાયક છે. માટે કહે છે કે “હે કપિલ ! અહીંયાં પણ ધર્મ છે, અને ત્યાં પણ ધર્મ છે” મરીચિ અત્યારે પાંચમા ગુણસ્થાનકે અને બારવ્રતધારી છે. તમે માનો તેવો ત્યાં શ્રાવકધર્મ ખરો કે નહિ? માટે તે વિધાન બોલ્યા તે ખોટું ન હતું, પરંતુ એ વિધાન તેઓ ખોટી અપેક્ષાએ બોલ્યા માટે ખોટું થયું. કપિલનો પૂછવાનો પ્રશ્ન એ હતો કે તમે જે ત્રિદંડીનો આચાર અને વેષ પાળો છો, તેમાં ધર્મ ખરો કે નહીં? અને મરીચિએ કપિલના પ્રશ્નનો આ ગર્ભિત ભાવ સમજવા છતાં પણ કહ્યું કે ત્યાં અને અહીં બધે ધર્મ છે, માટે ખોટી અપેક્ષા જોડી તેમ કહેવાય. કારણ કે કપિલે તેમના પ્રભુઋષભદેવકથિત શ્રાવકાચારના પાલનની અપેક્ષાએ “તમારી પાસે પણ ધર્મ તો છે ને? તેવો પ્રશ્ન ન્હોતો પૂક્યો, છતાં મરીચિએ તે અપેક્ષા મનમાં રાખીને જ જવાબ આપ્યો. વળી વિધાન કર્યું ત્યાં સુધી તો ઠીક, પણ પછી તેમને તેમાં પકડ આવી. હવે શું થાય છે કે કપિલને શિષ્ય બનાવ્યા પછી તે દરરોજ પૂછે છે કે આપણા મતમાં “તથ્ય શું છે, તત્ત્વ શું છે?” હવે આ કાંઈ ભગવાને કહેલું બધું તત્ત્વ છે તેમ કહી શકે તેમ નથી, તેથી તેમને દરરોજ નવું નવું સમજાવવું પડે, માટે નવા નવા સિદ્ધાંતો આવે, અને તેમાંથી નવો મત સ્થાપ્યો, અને તેમાં કદાગ્રહ આવી ગયો. અને આ જ કારણે પ્રભુ મહાવીરના અસંખ્ય ભવ વધી ગયા. કદાગ્રહનું આ તો મધ્યમ ફળ છે, ઉત્કૃષ્ટ ફળમાં તો અસંખ્ય ભવ નહિ, પરંતુ અનંતા ભવ વધી જાય; જ્યારે પ્રભુને તો આ એક જ આરામાં પૂરું થઈ ગયું. આદિનાથ ભગવાનના વખતમાં બાંધ્યું અને ચોવીસી સુધી ભટકી મહાવીર ભગવાનના ભવમાં પૂરું કર્યું. માટે જ કદાગ્રહ કાઢ્યા સિવાય સાચી ઉન્નતિમાં ચઢી શકાતું નથી.
કદાગ્રહ ભયંકર દોષ, સદાગ્રહ ઉત્તમ ગુણ:
કદાગ્રહ દૂર કરવા સ્યાદ્વાદ જ એક સિદ્ધાંત છે. કદાગ્રહ જેમ ભયંકર દોષ છે, તેમ સદાગ્રહ ઉત્તમ ગુણ છે. તમે કોઇ પણ વાત મક્કમતાથી કરો એટલે કાંઈ જક્કી ન કહેવાઓ. ' ર જ સ અનેકાંતવાદ
&
ક ો
ક ક જે ન
સ
દ
ક જે
જે
ટ મ
*
*
* જે
જ ય
ક
દ ૯
૪૭.
| SR No. | 005869 |
| Book Title | Anekantvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |