Page Text
________________
દીકરો બરાબર નહીં; પત્ની-દીકરો બરાબર તો પાડોશી ખરાબ; આ ત્રણે સારા તો ભાગીદાર બરાબર નહીં; આ બધાં સારાં તો તેનાં બીજાં સગાંવહાલાંમાં કોઈ બરાબર ન હોય. આમ, કદાચ વ્યક્તિ તરીકે જો બધું અનુકૂળ હોય તો સંપત્તિમાં બરાબર ન હોય, અને એ પણ બરાબર હોય તો આરોગ્ય સારું ન હોય. વળી એ પણ સારું મળ્યું હોય તો શરીર બેડોળ મળ્યું હોય, એટલે બધી રીતે કોઇ સુખી ખરા ? આમ, વિચારતાં લીસ્ટ લાંબું દુઃખનું જ થશે. માટે જ નિરપેક્ષપણે આ માણસ સુખી છે તેમ ન બોલાય.આરોગ્યની અપેક્ષાએ સુખી, પત્નીની અપેક્ષાએ સુખી, દીકરાની અપેક્ષાએ સુખી, આમ સુખી બોલવા પર અપેક્ષા જોડવી પડે; તેમ દુઃખી બોલવા માટે પણ અપેક્ષા જોડવી પડે. જ્યાં તમે નિરપેક્ષ બન્યા એટલે સત્યમાંથી બહાર નીકળી ગયા, અને બહાર નીકળ્યા એટલે મૃષાવાદનું પાપ લાગે. જૈન શાસનનૅ પામેલો જીવ ક્યાંય પણ બોલે તો તેના મનમાં તે વખતે સાપેક્ષતા હોય જ. અપેક્ષા નીકળી ગઈ એટલે અસત્ય થઈ જશે. માટે મનોવૃત્તિ કેવી રાખવી જોઈએ ? સમ્યગ્ સાપેક્ષતાની.
પૂર્વગ્રહ - કદાગ્રહ :
પૂર્વગ્રહ-કદાગ્રહ છૂટવા જોઈએ. નહિતર તેવો જીવ પ્રભુના શાસનને સમજવાની લાયકાત ધરાવતા નથી. આ ખાલી ડોળ કરવાની વાતો નથી. તે જીવ કદાચ લાખ ગુણ કેળવે, જ્ઞાની બને, દયાળુ-કૃપાળુ-ધીર-ગંભીર-તપસ્વી બને, ગમે તેટલા ગુણો કેળવે, પણ હજુ તે વિરાધક છે; હજુ તેને આરાધકની કોટીમાં પ્રવેશ માટે સાચો પુરુષાર્થ કરવાનો બાકી છે. અને સાતે વ્યસનનું પાપ જેટલું ભારે નથી તેના કરતાં અનુબંધની દૃષ્ટિએ આ કદાગ્રહનું પાપ ભારે છે. સામાન્ય રીતે લોકો સાત વ્યસનો સેવતા હોય તેને વધારે પાપિષ્ટ માને, છતાં તેના કરતાં કદાગ્રહનું પાસું ભારે છે.
સભા ઃ- કદાગ્રહનો દાખલો આપો.
સાહેબજી :- શાસ્ત્રમાં આના ઘણા દાખલા છે. મરીચિના ભવમાં શું બનેલું ? નાની સરખી વાતમાં મરીચિ અસત્ય બોલેલા અને આ દૃષ્ટાંત પણ કદાગ્રહના ફળનું દૃષ્ટાંત જ છે. મરીચિ તે ભગવાન આદિનાથના પૌત્ર, ભરતચક્રવર્તીના દીકરા છે. ભરયુવાનીમાં સંયમદીક્ષા સ્વીકારી છે. પણ આવું કઠોર સંયમ સેંકડો વર્ષ પાળ્યા પછી શરીરની સુકોમળતાના કારણે તેઓ પોતે હવે સંયમનો વધારે ભાર લઈ શકે તેમ નથી. આમ પાછા પોતે વિકારી કે દુરાચારી નથી, લાખો ગુણ તેમના આત્મામાં મરતાં સુધી છે; પરંતુ શરીરની સુકોમળતાના કારણે સંયમજીવન જીવી શકે તેમ નથી, માટે જ તેમણે ત્રીજો માર્ગ અપનાવ્યો છે.
૪૬
***** અનેકાંતવાદ
| SR No. | 005869 |
| Book Title | Anekantvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |