Page Text
________________
તા. ૨૪-૦૭-૯૪, રવિવાર
અનંત ઉપકારી અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા મહાન એવા સ્યાદ્વાદના સિદ્ધાંતનો પ્રબોધ કરનારા આ ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
મહાપુરુષોની દષ્ટિએ એવું કોઈ વચન, વિધાન નથી કે જેમાં સ્વાદાદની છાંટ ન હોય. તીર્થકરની વાણી સર્વનયથી પરિપૂર્ણ છે. આજ દિવસ સુધીમાં થઈ ગયેલા મહાપુરુષોમાં જૈન શાસનમાં જન્મેલા, કે નિમિત્તવશથી બહાર જન્મીને જૈન ધર્મ પામ્યા હોય તે બધા પૂર્વાચાર્યો, વિશિષ્ટ પુરુષોએ, તીર્થકરોએ ઉપદેશેલા સાદ્વાદની પ્રશંસા કરી છે. તીર્થંકરની પ્રજ્ઞા ઉપર ઓવારી જવા માટેનું જો કોઈ શ્રેષ્ઠ તત્ત્વ હોય તો આ એક માત્ર અનેકાન્તવાદ છે. .
જેઓ જન્મથી અન્ય ધર્મમાં છે, જેમને ગળથુથીમાં જ અન્ય ધર્મના સંસ્કાર છે, તેમના જ ધર્મશાસ્ત્રોથી જેઓ પરિચિત છે, તેમના ધર્મોના સંસ્કારોથી જેમનો આત્મા સંસ્કારિત થયેલ છે, તેવા આત્માઓ પણ પાછળથી જૈન શાસનને પામીને આ અદ્ભુત સિદ્ધાંત પર ઓવારી ગયા છે.
અનેકાન્તવાદ શું છે? તેનો મહિમા શું છે? શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે કે “જેને સમકિત પામવું હોય, પૂર્ણ સત્યને સમજવું હોય તો આ એક જ ઉપાય છે.” સ્યાદ્વાદની રુચિએ જ સમકિતબીજ છે. માટે તેની શ્રદ્ધા-અભિરુચિ હરેકે કેળવવી પડશે, અને તે માટે આ સિદ્ધાંતને બરાબર સમજવો જરૂરી છે.
અનેકાન્તવાદ એ એકાન્તવાદનો પ્રતિસ્પર્ધી છે. એકાન્તવાદ અને અનેકાન્તવાદને ટૂંકમાં વાદ તરીકે સ્થાપિત કરાય છે. એકાન્તવાદ એ એક તરફી દૃષ્ટિકોણ છે, જ્યારે સત્યનો વિચાર, તેનું મૂલ્યાંકન એક દૃષ્ટિકોણથી થાય નહીં, અનેક દૃષ્ટિકોણથી સત્યને વિચારાય, સમજાય તેનું જ નામ અનેકાવાદ.
કોઈપણ વસ્તુને સમજવી હોય તો તેને વિચારવા માટે બુદ્ધિ દોડાવવી પડે, પણ જો એકપક્ષીય અભિગમ હોય તો આપણે તે વસ્તુનું પૂર્ણ સત્ય પામી શકતા નથી. એક પાસાથી મૂલ્યાંકન કરીએ તો આંશિક સત્ય હાથમાં આવે, પૂર્ણ સત્યને પામવું હોય તો સર્વ પાસાંઓથી વિચારવું પડે. જ્યાં સર્વાગી દષ્ટિ હશે ત્યાં અનેકાન્તવાદ હશે.
* *
* * * * * *
* * *
* *
*
* * * * *
* *
* * * *
* * * *
અનેકાંતવાદ
| SR No. | 005869 |
| Book Title | Anekantvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |