________________
-
1412
૨૨૪
- સંઘ સ્વરૂપ દર્શન ભાગ-૩ એક મરચાં માટે ફરે છે તો શ્રીમંત ચાર શાક માટે રુએ છે. કોઈક તો વળી અમુક જ શાક માટે રુએ છે, તો કોઈક વળી એમાં મસાલા બરાબર ન હોય માટે એ છે. છતી સામગ્રીએ પણ ઘરમાં થાળીઓ પછડાતી ન હોય એવાં ઘર ઓછાં મળશે. રસોયાને બે પાંચ સંભળાવાતી ન હોય કે ઘરની સ્ત્રી પર લાલ આંખ થતી ન હોય એવાં પણ ઘર ઓછાં મળશે. સ્ત્રી જબરી હોય તો બોલી ન શકે પણ મનમાં જ બળ્યા કરે અને કેવી કુભાર્યા મળી છે !” એમ બબડ્યા કરે એ જુદી વાત. ટૂંકમાં બેકારી રસનાની છે. એ સ્વાદ બંધ થાય (આયંબિલ જ કરવાનું નથી કહેતો પણ સ્વાદ પર અંકુશ મૂકવાનું કહું છું) અને ડાહ્યા બનો તો આજે બેકારી બંધ થાય. ગૃહસ્થનું ઘર :
પૂર્વે ગૃહસ્થના ઘેર પાંચ-પચીસ ભિખારીઓ પોષાત. સાચો ગૃહસ્થ તે જ કહેવાય. આજે આવા ગૃહસ્થ ઓછા મળે છે. આજે તો તોલી તોલીને અને માપી માપીને બધું રંધાય છે. ઘરમાં આઠ ખાનારા હોય તો બત્રીસ રોટલીનો લોટ બંધાય. વ્યાખ્યાનમાંથી ઊઠીને ચાર મહેમાનને ઘેર લઈ જવા હોય તો તમને મૂંઝવણ થાય. એ ભળે શી રીતે એની ચિંતા થાય. ગૃહસ્થને ઘેર આમ ન ચાલે ! ગૃહસ્થને ઘેર આવેલો જમ્યા વગર કે ઉચિંત આદર-સત્કાર વગર જઈ જ ન શકે. સૂર્યોદયથી સૂર્યાસ્ત સુધીના સમયની જ વાત કરું છું. રાત્રીની વાત નથી. રાત્રે તો શ્રાવકને ત્યાં પાણી પણ અપવાદે મળે. આજે તો રાત્રે પણ તમારે ત્યાં ચા-પાણી-નાસ્તા ચાલે છે ને ?
સભાઃ “અહીં આવનારા એવા ન હોય.”
ન હોય તો સારું પણ એ વાતમાં બહુ માલ નથી. ઘરમાંથી એકાદ જણ અહીં આવતો હોય, બાકી આઠ જણા તો ઘરે જ રહેતા હોય. અહીં આવનારામાં ઘરડા ડોસા અને નાના છોકરા વધારે. એ કદાચ રાત્રે ન પણ ખાતાં હોય પરંતુ બીજાઓનું શું ? આજે ઘરના માલિક કોણ છે ? ઘરની માલિકી ભોગવી શકાતી નથી અને દેશની ને દુનિયાની માલિકી હસ્તગત કરવાની શેખાઈ શી રીતે કરાઈ છે તે સમજાતું નથી. ઘરની સ્ત્રીઓ કોઈ હિસાબમાં ગણે નહિ, છોકરાં કશું માને નહિ, છતાં માલિક કહેવરાવતા ફરે તેને શું કહેવું ? આજે તો દશા લગભગ આવી છે !
આગળનાં કાળમાં સારાં રાજ્યોમાં દંડ તો છત્રમાં જ રહેતો બાકી જોવા ન મળે. ચોર વિના દંડ કોનો કરે ? જો શ્રીમાન અને દરિદ્રી બેય સંતોષી હોય તો