________________
-
अन्वयार्थ :- योगीने भाटे अरई - खरति का शुंछे ? खने आणंदे - खानं रति के शुं छे ? इत्थं वि - खाजरति खने खानंहना विषयमा अग्गहे - खासहित लाव न राजतो वो घरे - वियरे, विहार पुरे सव्वं समस्त सघणां हासं हास्यने अल्लीणगुत्तों - त्याग रीने नितेन्द्रिय अने मन-वयन-डायाथी गुप्त थर्धने परिव्वए संयमनुं पालन उरे, पुरिसा - डे ५३ष ! हे आत्मन् ! तुममेव - तुं ४ - तुमं - तारो मित्तं - भित्र छे बहिया - जय मित्तं - भित्रनी किं इच्छसि - ६२छ। शुं अभ पुरे छे ?
-
-
ભાવાર્થ :- રતિ-અરિત અર્થાત્ હર્ષ અને ખેદ અન્નાનિયોને જ થયા કરે છે, જ્ઞાની પુરૂષ બધી અવસ્થાઓમાં સમભાવ રાખે છે અને શુદ્ધ સંયમનું પાલન કરે છે.
શાસ્ત્રકાર ફરમાવે છે કે હે આત્મન્ ! તું જ તારો મિત્ર છે, બાહ્ય મિત્રની શું કામ ઈચ્છા કરે છે ? કુમાર્ગ પર ચાલી રહેલ સ્વયંનો આત્મા જ ખરેખર આત્માનો શત્રુ छेखने सुभार्ग पर यासतो वो आत्मा स्वयं खात्मानो मित्र छे. ॥ ११७ ॥
भावार्थ :- रति और अरति अर्थात् हर्ष और विषाद अज्ञानियों को होते है, ज्ञानी पुरुष सभी अवस्थाओ में समभाव रखते हुए. शुद्ध संयम का पालन करते है । शास्त्रकार फरमाते हैं कि - हे आत्मन् ! तू ही तेरा मित्र है । बाह्य मित्र की तू क्यों इच्छा करता है ? कुमार्ग पर चलता हुआ यह आत्मा ही आत्मा का शत्रु है और सुमार्ग पर चलता हुआ आत्मा ही आत्मा का मित्र है ॥ ११७ ॥
यो हि निर्वाणनिर्वर्तकव्रतमाचरति स आत्मनो मित्रम्, स चैवम्भूतः कुतोऽवगन्तव्यः ? किं फलश्चेत्याह-जं जाणिज्जा उच्चालइयं तं जाणिज्जा दूरालइयं, जं जाणिज्जा दूरालइयं तं जाणिज्जा उच्चालइयं, पुरिसा ! अत्ताणमेव अभिणिगिज्झ एवं दुक्खा पमुच्चसि, पुरिसा ! सच्चमेव समभिजाणाहि, सच्चस्स आणा से उवट्टिए मेहावी मारं तरइ, सहिओ
धम्ममायाय सेयं समणुपस्सइ ॥ ११८ ॥
यं जानीयात् कर्मणां विषयसङ्गानां च उच्चालयितारम् अपनेतारं तं जानीयात् दूरालयिकं - मोक्षमार्गव्यवस्थितम्, यं जानीयात् दूरालयिकं तं जानीयात् दूरालयिकं - मोक्षमार्गव्यवस्थितम्, यं जानीयात् दूरालयिकं तं जानीयात् उच्चालयितारम् । पुरुष ! धर्मध्यानाद् बहिर्विषयाभिष्वङ्गाय निःसरन्तम् आत्मान्मेवम् अभिनिगृह्य - अवरुध्यैव एवम् अवधारणे दुःखात् प्रमोक्ष्यसि । पुरुष सत्यमेव - संयमम् आगमं वा समभिजानीहि यतः सत्यस्य आज्ञया स उपस्थितः सन् मेधावी मारं
!
-
-
- संसारं तरति । किञ्च ज्ञानादिना हितेन वा सहितो धर्ममादाय श्रेयः समनुपश्यतीति ॥११८॥
श्री आचारांग सूत्र ७७७७७७७७७७७७७७ १२५