________________
द्विधा रागेण द्वेषेण वा प्रतिज्ञा तां छित्त्वा नियाति-नियतं याति, वस्त्रं पतद्ग्रहं कम्बलं पादपुञ्छनं, अवग्रहः-वसतिश्च कटाऽऽसनम् एतेषु स्वारम्भप्रवृत्तेषु गृहस्थेषु चैव जानीयात्निर्दोषचर्यया परिव्रजेदिति भावः ॥ ८९ ॥
-
अन्वयार्थ :- दुहओ - राग अने द्वेष जन्नेथी उराय तेवी प्रतिज्ञाने छित्ता - त्याग ऽरीने णियाइ - ज्ञान-दर्शन - यरित्र३५ भोक्षमार्गना अनुष्ठानमां अथवा संयमना अनुष्ठानमां नियत गति ४२वी भेध्ये. वत्थं - वस्त्र पडिग्गहं पात्रा कंबलं - अमणी पायपुंछणं - पा६ प्रोञ्य्छन खेटले रभेहरा च - अने ओग्गहं - अवल चेव - तथा कडासणं - ४टासणुं भेटले संथारो अने आसन एएसु - समां जाणिज्जा - उपयोग राजे એટલે કે શુદ્ધ ગ્રહણ કરે, અશુદ્ધ ગ્રહણ ન કરે.
-
ભાવાર્થ - રાગ - અને દ્વેષના કારણથી જે પ્રતિજ્ઞા કરાય છે તે પાપને ઉત્પન્ન કરવાવાળી છે. જેથી સાધુએ તેવી પ્રતિજ્ઞા ક્યારે પણ ન કરવી જોઈયે. હું જ્ઞાનદર્શન-ચારિત્રરૂપ મોક્ષમાર્ગની અવશ્ય આરાધના કરીશ અને શાસ્ત્રોક્તરીતિથી સંયમનું પાલન કરીશ આવી પ્રતિજ્ઞાઓ સાધુએ કરવી જોઈયે. સાધુ સ્વયંના આવશ્યક પદાર્થોની શુદ્ધિ અને અશુદ્ધિનો વિચાર રાખીને શુદ્ધ વસ્ત્રાદિને ગ્રહણ કરે અને અશુદ્ધને ગ્રહણ
न ४२ ॥ ८८ ॥
भावार्थ :- राग और द्वेष के कारण जो प्रतिज्ञा की जाती है वह पाप को उत्पन्न करने वाली है । अतः साधु को वैसी प्रतिज्ञा कदापि न करनी चाहिए। 'मैं ज्ञान-दर्शन- चारित्र रूप मोक्ष मार्ग की अवश्य आराधना करूँगा एवं मैं शास्त्रोक्तरीति से संयम का पालन करूँगा' इत्यादि शुभ प्रतिज्ञाएँ साधु को करनी चाहिए । साधु अपने आवश्यक पदार्थों की शुद्धि और अशुद्धि का विचार रखता हुआ शुद्धं वस्त्रादि को ग्रहण करे और अशुद्ध को ग्रहण न करे ॥ ८९ ॥
एतेषु च स्वारम्भप्रवृत्तेषु गृहस्थेषु परिव्रजन् यावल्लाभं गृह्णीयादुत कश्चिन्नियमो ऽप्यस्ति ? लद्धे आहारे अणगारो मायं जाणिज्जा, से जहेयं भगवया पवेइयं, लाभुत्ति ण मज्जिज्जा, अलाभुत्ति ण सोइज्जा, बहुं वि लद्धुं ण णिहे, परिग्गहाओ अप्पाणं अवसक्किज्जा ॥ ९० ॥
लब्धे आहारे मात्रां- परिमाणं जानीयात् यथैतत् - परिमाणं भगवता प्रवेदितं, किञ्च - लाभ इति न माद्येत्, अलाभ इति न शोचेत्, बह्वपि लब्ध्वा न निदध्यात् - आहारसन्निधिं न कुर्यात् अपरमपि वस्त्रपात्रादिकं संयमोपकरणातिरिक्तं न बिभृयादित्याह - परिग्रहात् आत्मानम् अवष्वष्केद्र अपसर्पयेदिति ॥९०॥
८६. श्री आचारांग सूत्र