________________
જૈસલમેરને સુવર્ણચુગ
એ તે બધા જાણે છે કે જેસલમેર કોઈ એક જમાનામાં એક ખૂબ મોટું વ્યાપારી બાર હતું. રશિયા, અફઘાનિસ્તાન, ભાવલપુર, સિંધ અને ચીનથી આવનાર માલ જમીનમાર્ગે જૈસલમેર થઈને ભારતના અન્ય પ્રદેશોમાં ઊંટ મારફતે પહોંચાડવામાં આવતો હતો.. જૈસલમેરના બજારમાં ઉપર કહેલ વિદેશી માલની ખૂબ ધમાચકડી, મચી રહેલી હતી. અહીંના વેપારી આ વેપારમાં ખૂબ જ ધન કમાતા હતા. અનાજ, સૂકામેવો, ચાંદી તથા અફીણ વગેરેની મુખ્ય આયાત થતી હતી.
જુદી જુદી વસ્તુઓને માટે અલગ અલગ બજાર ભરાતા હતા. અહીંને ઘી બજાર સારાય ભારતમાં પ્રખ્યાત હતે. ઉન્નત વેપારને કારણે સમૃદ્ધિ ને વૈભવને સાગર ચારેબાજુ લહેરાતા હતા અને લેકે પિતાના ધનને સાર્વજનિક કાર્યોમાં ઉપયોગ કરવામાં સુખ અનુભવતા હતા. લેકેની આ પ્રવૃત્તિનું પરિણામ એ આવ્યું કે આજે પણ તેનું તે ધન પ્રાચીન સંસ્કૃતિ અનુસાર મોટાં મોટાં ભવને, મંદિર, તળાવ, કુવાઓ વગેરે નિર્માણ કરવામાં ખર્ચવામાં આવેલ તે અહીંતહીં–જ્યાં ત્યાં દષ્ટિગોચર થાય છે. જેસલમેરની આ સમૃદ્ધિને જોતાં તે સમયને જેસલમેરને સુવર્ણયુગ કહેવામાં આવે તે કઈ અતિશયોક્તિ ગણાશે નહીં. ઘણું નિર્માણ-સર્જન કર્યું તે સમયે થયું તે પ્રતીત થાય છે. તે સમયે જેસલમેરની ઓસવાલ જ્ઞાતિ ઉન્નતિને શિખરે હતી. જેસલમેરની પૂર્વે લૌદ્રવપુરપત્તન તથા તેની પડતી પછી જેસલમેરમાં આપણું જન પૂર્વજોનાં લગભગ ૨૦૦૦ કુટુંબ હતાં. જૈસલમેરની ગલીએ ગલીમાં બનેલ ઉપાશ્રયે તથા
