________________
૧૧
મ
કલાપૂર્ણ 'જૈનમંદિરા તેમની સમૃદ્ધિ તથા કલાનાં દ્યોતક છે, વારંવાર પેાતાના ગુરુદેવાના સંપર્કમાં આવવાને લોધે તેમણે સમાજમાં ભક્તિભાવ જાગ્રત કરવા માટે અહીં મંદિરાનુ નિર્માણ કર્યું. તથા સાધુએ વગેરેની પ્રેરણાથી ડગલે ને પગલે ઉપાશ્રયામાં જ્ઞાનના અદ્વિતીય ભંડારા સ્થાપિત કર્યા, જેમાં તાડપત્રીય હસ્તલિખિત ગ્રંથાની પ્રતિઆને સુરક્ષિત રાખવામાં આવી છે. જૈસલમેરનાં જૈનમ દિામાં જ્યાં. ત્યાં શિલ્પકલા અથવા સ્થાપત્યકલાનાં દર્શન તે થાય જ છે, પર ંતુ પૂર્વજોની નિશ્ચલ ભક્તિભાવનાઓનું માર્ગદર્શન મદિરાના ખૂણે ખૂણે જે પ્રકારે થાય છે, તે આપણે માટે મહાન ગૌરવની વાત છે,. અગર તેમણે .અહીં આટલાં મેટાં મિંદરેશની સ્થાપના કરી ન હત તેા ન તા સમાજમાં ઈશ્વરભક્તિ રહેત, ન તા જૈસલમેરનું આવું ઉન્નત પ્રસિદ્ધ નામ પણ રહેતુ આજે જૈસલમેર જૈનાનું અતિ મહાન. તીર્થધામ માનવામાં આવે છે. જે પ્રમાણે હિંદુએ બદ્રિકાશ્રમની યાત્રા કર્યા વિના યાત્રા અધૂરી માનવામાં આવે છે, તે પ્રમાણે. લેદ્રવાજી તથા જેસલમેરની યાત્રા કર્યાં પછી જ જૈન ભાઈ–બહેનેા પેાતાની તી યાત્રાને સંપૂર્ણ માને છે. આ ક્ષેત્રમાં જૈન સંસ્કૃતિને આજ સુધી જીવંત તથા શાશ્વત રાખવામાં આ મંદિરે તથા ગ્રંથા-લયેાના મહાન ફાળા છે. એટલું જ નહીં, પણ આપણા ઇતિહાસને અને આપણી સંસ્કૃતિના કચારાય લાપ થઈ ગયા હેાત. પણ ના, વાસ્તવમાં મદિરા આપણી પ્રાચીન સભ્યતા ને સંસ્કૃતિના રૂપે પૂર્વજોની ભક્તિભાવના તથા શાલીનતાનાં સાક્ષી છે. ભક્તિભાવનાથી પ્રેરણા પામેલ તે લેાકેાને સંયેાગાવશાત્ એવા ઉત્કૃષ્ટ મહાન કલાકારો પણ ઉપલબ્ધ થઈ ગયા, જેમણે પેાતાનાં હથેાડી તથા છીણી વડે પેાતાના માલિકની હાર્દિક ભાવનાઓને જૈસલમેરના પીળા પીળા પથ્થરામાં મૂર્ત સ્વરૂપ આપ્યું. ભક્તિની સાથે સહજ-સ્વાભાવિક જ કલાનુ સર્જન થવાથી નિઃસ દેહ મદિરાની શેશભામાં અલૌકિક સૌંદય ને અનેરા વધારો થયેલ છે. ભાવિ પેઢી પૂર્વાંજોનાં જ્ઞાન, ભક્તિ તથા.
