________________
લઘુ શાંતિ સ્તવ સૂત્ર
જવાની યોગ્યતા તો અનંતા જીવોની છે, પરંતુ જેઓ નજીકમાં મોક્ષમાં જવાના છે, તેવા જીવોને આસન્ન ભવ્ય જીવો કહેવાય છે. આ ગાથામાં ભવ્ય' શબ્દથી આસન્ન ભવ્ય જીવો ગ્રહણ કરવાના છે.
આવા જીવોની મુખ્ય ઇચ્છા આત્મહિત સાધવાની હોય છે. આત્મહિતના કોઈપણ કાર્યનો પ્રારંભ કરાય ત્યારે વિદ્ગોની સંભાવના રહે છે. વિજ્ઞના એંધાણ દેખાતા સાધક શાસનભક્ત દેવોનું સ્મરણ કરે છે. યોગ્ય કાર્ય જણાતા દેવો હાજર પણ થાય છે અને સત્કાર્યમાં જે વસ્તુની જરૂર હોય તેને પૂરી પાડી તેઓ કાર્યસિદ્ધિમાં સહાયક બને છે. જેમ વિમલમંત્રીને મંદિર બાંધવા આરસની જરૂર પડી ત્યારે તેમણે અંબિકામાતાનું સ્મરણ કર્યું. મા અંબિકા ત્યાં પહોંચ્યા અને વિમલ મંત્રીના મનોરથો પૂર્ણ કર્યા. આ જ રીતે વિજયાદેવી પણ કોઈપણ ભવ્ય જીવોના સર્વ ઉચિત મનોરથોને પૂર્ણ કરવાનું કાર્ય કરે છે, માટે તેઓ કૃતસિદ્ધા પણ કહેવાય છે.
નિવૃતિ-નિર્વાન-ગનિ ! શાંતિ અને પરમ આનંદને પ્રાપ્ત કરાવનારી (હે દેવી! તમને નમસ્કાર હો.) - “હે દેવી! તમો ભવ્ય પ્રાણીઓને નિવૃત્તિ એટલે ચિત્તની શાંતિ અને નિર્વાણ એટલે મોક્ષ અથવા પરમ આનંદને પ્રાપ્ત કરાવનારા છો.”
દેવી શાસનના, સંઘના અને સંયમી આત્માઓની સુરક્ષા આદિના વિશિષ્ટ કાર્યો કરવાની સાથે સામાન્ય ભવ્ય જીવોના પણ મોક્ષમાર્ગમાં આવતા વિનોને વિધારવાનું કાર્ય કરે છે. સાધકને દૃઢ વિશ્વાસ હોય છે કે વિજયાદેવી વિઘ્નોને નક્કી દૂર કરશે આથી જ તેમનું સ્મરણ પણ ભવ્યજીવોના ચિત્તને સુખ આપે છે. - પરમાનંદરૂપ મોક્ષ જો કે સ્વપ્રયત્ન સાધ્ય છે. તેમાં કોઈનો પ્રયત્ન કામ લાગતો નથી, તો પણ તે પ્રયત્નમાં બળ પૂરું પાડવાનું કાર્ય નિમિત્તભાવે અન્ય વ્યક્તિ પણ કરી શકે છે. જેમ અંધક મુનિના ૫૦૦ શિષ્યો, ગુરુના વચનના સહારે પ્રયત્ન કરી મોક્ષે ગયા છે. તેમ અનંતા જીવો ભગવાનના વચનના સહારે મોક્ષે ગયા છે. તો વળી અનંતા જીવો શુભ દ્રવ્ય, ક્ષેત્રાદિના આલંબને પણ મોક્ષે ગયા છે. આ રીતે જે પણ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, વચન કે વ્યક્તિ મોક્ષમાર્ગમાં સહાયક હોય તેમને પણ
30. 'सत्वानां भव्यसत्त्वानां निर्वृतिनिर्वाणजननि' निर्वृतिश्चित्तसौख्यं निर्वाणं मोक्षं परमानन्दं वा ... जनयत्युत्पादयति या सा निर्वृतिनिर्वाणजननी तस्याः सम्बोधने धर्मे साहाय्यकरणात् परम्परया 'मोक्षमपि जनयति यदाएं - सम्मदिट्ठि देवा दिन्तु समाहिं च बोहिं चेति वचनात् ।