________________
લઘુ શાંતિ સ્તવ સૂત્ર
નથી. તે કોઈપણ વસ્તુની રજૂઆત અનેક મુદ્દાઓને લક્ષ્યમાં લઈને કરે છે. ગીતાર્થ એવા પૂજ્ય માનદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ અહીં જે નમસ્કાર કર્યો છે, તે માત્ર તેમના પ્રત્યેના આદરભાવને વ્યક્ત કરતાં શબ્દો ઉચ્ચારવારૂપ જ છે. વળી, જયાદેવીના અવિરતિકૃત કાર્યો પ્રત્યે આચાર્ય ભગવંત બહુમાન વ્યક્ત નથી કરતા, પરંતુ અવિરતિધર એવી પણ આ સમ્યગુષ્ટિ દેવી જે રીતે શાસનસેવા કરે છે, વૈયાવચ્ચ કરે છે, તે વિશેષ કાર્યોની અનુમોદના વ્યક્ત કરતો આ નમસ્કાર છે. આમ આ નમસ્કાર વંદનાત્મક નથી પણ શાસનસેવાના કાર્યની અનુમોદના સ્વરૂપ છે.
આવો નમસ્કાર પરમ ઔચિત્યનું દર્શન કરાવે છે. જેઓ પણ આપણી સાધનામાં સહાયક થતાં હોય, શુભભાવની નિષ્પત્તિમાં જે જે ઉપકારીઓનું યોગદાન હોય તેઓને સ્મરણમાં લાવવા, તેમના પ્રત્યે અહોભાવ વ્યક્ત કરવો, કૃતજ્ઞતા દર્શાવવી, એ આપણું ઔચિત્ય છે.
સમ્યગુદૃષ્ટિ દેવો મોક્ષમાર્ગની સાધનામાં સહાયક બને તેવું વાતાવરણ સર્જવામાં, ચિત્તની પ્રસન્નતા કે મનની સ્વસ્થતાના સાધનો પૂરા પાડવામાં જરૂર સહાય કરે છે. વળી, તેમના સ્મરણથી શાસનધેલી દેવોથી થયેલા ઉપદ્રવો આદિ શમે છે અને સાધના નિર્વિઘ્ન બને છે, માટે તેમનું સ્મરણ, તેમના સત્કાર્યનું અનુમોદન યોગ્ય છે. હવે કોને નમસ્કાર કરવાના છે. તે જણાવે છે : માવતિ ! - હે ભગવતી ! (તમને નમસ્કાર હો.) “ભગવાન” શબ્દનું સ્ત્રીલિંગ રૂપ “ભગવતી' થાય છે. અહીં સ્તવકારે વિજયાદેવીને ભગવતી ! તરીકે સંબોધ્યા છે. ભગવતી એટલે જ્ઞાન, માહાભ્ય, રૂપ, યશે, વીર્ય, પ્રયત્ન આદિવાળા હે દેવી ! જિજ્ઞાસા: ‘ભગ’ શબ્દના અર્થો તો તીર્થંકર પરમાત્મામાં ઘટે છે, તેથી તેમને જ ભગવાન તરીકે સંબોધાય છે. તેમના જેવું જ વિશેષણ દેવી માટે કેવી રીતે વપરાય ? તૃપ્તિ : વાત સાચી છે ‘ભગ’ શબ્દના જ્ઞાનાદિ અર્થોની પરાકાષ્ઠા તો અરિહંત પરમાત્મામાં જ હોય છે. આમ છતાં વિજયાદેવીમાં પણ સામાન્ય જનસમૂહ કરતાં કાંઈક વિશેષ જ્ઞાન, માહાભ્ય, રૂપ આદિ ગુણો જોવા મળે છે તેથી જેમ થોડા