Page Text
________________
૬૪
સૂત્રસંવેદના-૫
જ્ઞાનાતિશય ઃ કેવળીભગવંતોનું જ્ઞાન સંપૂર્ણ હોવા છતાં તેમાં પરમાત્મા જેવો અતિશય નથી. પરમાત્મા પોતાના કેવળજ્ઞાન દ્વારા જે રીતે અનેક જીવો ઉપર ઉપકાર કરી શકે છે, અનુત્તરવાસી દેવોના પણ સંશય છેદે છે તે રીતે સામાન્ય કેવળી નથી કરી શકતાં. આમ તીર્થકઅભુનું કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપથી સર્વ કેવળીઓ જેવું જ હોવા છતાં ફળની અપેક્ષાએ વિચારીએ તો એ વિશેષ જ છે. પૂજાતિશય : પૂજ્યોની પૂજા થાય તેમાં કોઈ આશ્ચર્ય નથી, પરંતુ પૂજ્ય એવા પરમાત્મા અષ્ટ મહાપ્રાતિહાર્યાદિ દ્વારા જે રીતે પૂજાય છે તે રીતે અન્ય કોઈ પૂજાતા નથી. વચનાતિશય પ્રભુની દેશનાનો પ્રભાવ પણ અલૌકિક છે. કદાચ આજના મશીનો ભાષાનો અનુવાદ કરી શકે. પરંતુ ૩૫ ગુણોથી યુક્ત, અનેક દેવતાઓ, મનુષ્યો અને તિર્યંચો એકી સાથે સમજી શકે તેવી વાણી માત્ર તીર્થંકર પરમાત્માની જ હોય છે.
માત્ર આ ચાર અતિશયો પણ શ્રીઅરિહંત ભગવંતનું સંપૂર્ણ સ્વરૂપ જણાવવા સમર્થ છે. આ ચાર અતિશયોમાં જ પૂર્વે કહેલા ૩૪ અતિશયો સમાઈ જાય છે. કર્મક્ષયથી પ્રાપ્ત ૩૫ ગુણોથી વિશિષ્ટ વાણીનો સમાવેશ વચનાતિશયમાં થાય છે. તો ઇતિ-ઉપદ્રવોની શાંતિનો સમાવેશ અપાયાપગમાતિશયમાં થાય છે. તેમજ આઠ મહાપ્રાતિહાર્યો સહિત દેવકૃત કરાયેલ અતિશયોનો સમાવેશ પૂજાઅતિશયમાં થાય છે. તેથી અપેક્ષાએ અરિહંત પરમાત્માનું સંપૂર્ણ વ્યક્તિત્વ આ ૪ અતિશયોમાં સમાઈ જાય છે.
પ્રભુનો અંતરંગ ગુણવૈભવ તો લોકોત્તર કોટિનો હોય છે, પરંતુ પ્રભુનો બાહ્યવૈભવ પણ લોકોત્તર છે. અંતરંગ ગુણોને જોવાની જેની ક્ષમતા ન હોય તેવા બાળ જીવો પણ ભગવાનના આ બાહ્ય અતિશયોથી અંજાઈને સમવસરણમાં આવે છે. અમૃતરસના સિંચન સમાન પ્રભુની કર્ણપ્રિય દેશના સાંભળે છે. દેશના સાંભળતાં તેમના મિથ્યાત્વાદિ કર્મના પડલો ભેદાય છે, અને પ્રભુના લોકોત્તર સ્વરૂપને જાણી, તેઓ પણ લોકોત્તર ધર્મને પામી, આત્મકલ્યાણના માર્ગે આગળ વધી શકે છે.
આ ચોત્રીશ અતિશયો પરમાત્માની પિંડસ્થ અને પદસ્થ અવસ્થાના ધ્યાન માટે અતિ ઉપકારક છે. અંતરંગ કે બાહ્યવિદ્ગોના નાશને ઇચ્છતા સાધક માટે આ
| SR No. | 005839 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |