________________
લઘુ શાંતિ સ્તવ સૂત્ર
૬૩
નર-તિર્યંચ સર્વેને પ્રતિબોધ પમાડી શકે છે, તેમનાં મસ્તક પાછળ ભામંડળ શોભાયમાન થાય છે. અને ૧૨૫ યોજન સુધી રોગ, વૈર", ઇતિ, મારી, અતિવૃષ્ટિ, અનાવૃષ્ટિ, દુકાળ કે સ્વચક્ર-પરચક્ર ભય દૂર થાય છે.
આ ઉપરાંત પરમાત્માના ગુણોથી આકર્ષાયેલા દેવતાઓ પરમાત્માની ભક્તિ સ્વરૂપે ૧૯ અતિશયો પ્રગટ કરે છે. ઓછામાં ઓછા કરોડ દેવતાઓ પ્રભુની સેવામાં હરપળે હાજર રહે છે. પ્રભુ દીક્ષા લે પછી તેમના મસ્તકના વાળ, શરીરની રોમરાજી નખ, દાઢી કે મૂછ વધતાં નથી. પગ મૂકે ત્યાં માખણથી પણ મુલાયમ નવ સુવર્ણકમલની રચના, સુવર્ણ-રજત અને રત્નોથી શોભતા ત્રણ ગઢ અને પ્રભુના ત્રણ રૂ૫ સહિત સમવસરણની રચના, ધર્મચક્ર, ચામર, પાદપીઠ, ત્રણ છત્રો°, રત્નમય ધ્વજ°, અશોકવૃક્ષ, સુગંધી જલર અને પુષ્પોની વૃષ્ટિ, દુંદુભિનાદ*, અવળા કાંટા", નમેલા વૃક્ષો, અનુકૂળ પવન, પ્રદક્ષિણા દેતાં પક્ષીઓ, અનુકૂળ એવી સર્વ ઋતુઓ વગેરે અનેક રીતે વિસ્મય પમાડનારા ૧૯ દેવકૃત અતિશયો પણ પ્રભુની સંપત્તિ છે. જિજ્ઞાસાઃ દેવકૃત અતિશયોને ભગવાનનો અતિશય કઈ રીતે કહેવાય ? તૃપ્તિઃ પ્રભુના પુણ્યપ્રભાવ વિના એક પણ દેવની તાકાત નથી કે પ્રભુના અંગૂઠા જેવો અત્યંત રૂપસંપન્ન એક અંગુઠો પણ બનાવી શકે કે સમવસરણ, અષ્ટ મહાપ્રાતિહાર્ય વગેરેની રચના પણ કરી શકે. જ્યારે ભગવાનના પુણ્ય પ્રભાવનું બળ ભળે છે ત્યારે જ દેવતાઓ ભગવાનના જેવા જ ત્રણ રૂપો તથા આઠ મહાપ્રાતિહાર્ય વગેરેની રચના કરી શકે છે. આમ દેવકૃત અતિશયો પણ પ્રભુના પુણ્યના કારણે જ દેવતાઓ રચી શકે છે તેથી એ ભગવાનની વિશેષતા કે ભગવાનના અતિશય તરીકે ઓળખાવાય છે.
આ ચોત્રીસે અતિશયો જેમાં સમાઈ જાય તેવા અપાયાપગમાતિશય, જ્ઞાનાતિશય, પૂજાતિશય અને વચનાતિશયરૂપ ચાર અતિશયો પણ શાસ્ત્રમાં વર્ણવ્યા છે. અપાયાપગમાતિશય ઃ ભગવંત જ્યાં વિદ્યમાન હોય ત્યાં ૧૨૫ યોજન સુધી લોકોમાં દુર્ભિક્ષ, મારી, મરકી વગેરે સર્વ પ્રકારના કષ્ટો, રોગ કે ઉપદ્રવો શમી જાય છે; તે ભગવંતનો અપાયાપગમાતિશય છે. આવી કષ્ટહારિણી શક્તિ જગતમાં અન્ય કોઈમાં પણ હોતી નથી.