________________
૧૬૨
સૂત્રસંવેદના-૫
તિરસ્કાર થયો અને નિર્વિકાર મુનિ પર અહોભાવ થયો, આત્મનિંદા અને ગુણાનુરાગથી ઇલાચીપુત્રના ચિંતનની શુદ્ધતા વધતાં વધતાં મનની સઘળી મલિનતાઓ ટળી ગઈ. ત્યાં જ દોરડા ઉપર નૃત્ય કરતાં કરતાં શ્રેણીનું મંડાણ થયું. વૈરાગ્યમાંથી વીતરાગતા પ્રગટી.
*રાગના સ્થાનમાં રાગના બદલે વીતરાગતા પ્રગટાવનાર હે મહામુનિ ! આપનાં ચરણોમાં મસ્તક મૂકી વીતરાગ થવાની આ કળાની પ્રાર્થના કરીએ છીએ !”
રૂપ. વિાપુત્તો - શ્રી ચિલાતિપુત્ર
એક સામાન્ય ચિલાતી નામની દાસીનો પુત્ર પાપનો સાચો અને તીવ્ર પશ્ચાત્તાપ કરવાના એક માત્ર ગુણથી પતનની ખાઈમાંથી ઉન્નતિના શિખરે પહોંચી ગયો. તે ધનશેઠને ત્યાં નોકરી કરતો હતો, પણ તેનાં અપલક્ષણ જોઈ શેઠે તેને કાઢી મૂક્યો. ત્યારે તે જંગલમાં જઈ ચોરોનો સ૨દાર થયો, પણ તેને શેઠની પુત્રી સુષમા પ્રત્યે અતિરાગ હતો. તેથી એક વાર ‘ધન તમારું, સુષમા મારી' એવો કરાર કરી ચોરોને સાથે લઈ તેણે શેઠના ઘેર ધાડ પાડી. શેઠ, તેમના પુત્રૉ,સિપાઈઓ બધા તેની પાછળ પડ્યા, પણ તે તો ઘોડા ઉપર સુષમાને બેસાડી દોડતો જ રહ્યો, જ્યારે લાગ્યું કે, હું પકડાઈ જઈશ, ત્યારે ‘આ મારી ન થાય તો કોઈની ન થવી જોઈએ' એવું વિચારી સુષમાનું માથું ધડથી અલગ કરી, ધડને ત્યાં જ ફેંકી લોહી નીતરતાં મસ્તકને ચોટલાથી પકડી તે જંગલમાં ભાગી ગયો. તેના ચિત્તમાં ખળભળાટ મચી ગયેલો.
સુંદર ભવિતવ્યતાના યોગે તેણે જંગલમાં એક ધ્યાનસ્થ મુનિને જોયા. તેમની શાંત અને સૌમ્ય મુદ્રાથી તે અત્યંત પ્રભાવિત થયો. તેના જીવનમાં મહા પરિવર્તનની ક્ષણ આવી. લોહીથી ખરડાયેલી તલવાર એક હાથમાં હતી સુષમાનું માથું બીજા હાથમાં હતું, છતાં આવી સ્થિતિમાં તેણે મુનિને શાંતિ પ્રાપ્ત કરવાનો માર્ગ પૂછ્યો. મુનિએ તેનામાં યોગ્યતા જોઈ ‘ઉપશમ-વિવેક-સંવર' - આ ત્રણ શબ્દો કહી, લબ્ધિધારી મુનિ આકાશગમન કરી ગયા.
આ શબ્દોથી ચિલાતિપુત્રના મનમાં ચિંતન ચાલુ થયું. તેમાં સાચા સુખનો માર્ગ દેખાયો. ‘ઉપશમ’ ૫૨ વિચાર કરતાં ક્રોધાદિ કષાયો શમી ગયા. ‘વિવેક’થી સુષમા કે આ શરીર કોઈ મારું નથી તે સમજાયું અને ‘સંવર’થી ઇન્દ્રિયોનો આવેગ અટકાવ્યો. મોહનાં પડળ ભેદાવા લાગ્યાં. પશ્ચાત્તાપનો પાવક પ્રગટ્યો.
ચિલાતિપુત્ર શુભ ધ્યાનમાં મગ્ન બન્યા. લોહીની વાસથી કીડીઓ ઊમટી. ૨',