Page Text
________________
- ૭૨
સૂત્ર સંવેદના
મન અને ઈન્દ્રિય વડે વંદન કરવું એટલે જ યાપનીયાપૂર્વક વંદન કરવું.
પૂ. હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજે આ શબ્દનો અર્થ કરતાં કહ્યું છે કે ઈન્દ્રિય અને મનના વિષયોથી તથા વિકારોથી ઉપઘાત પામ્યા વગરની અવસ્થા તે યાપનીય છે. આ યાપનીયપૂર્વક વંદન કરવાની ઈચ્છા શિષ્ય દર્શાવે છે.
નાગિન્ના' નો “ સમન્વિતતા' એ પ્રમાણે પણ ઘણા સ્થળે અર્થ કર્યો છે. મન અને ઈન્દ્રિયના ઉપશમથી જે શક્તિ પેદા થાય છે એ શક્તિપૂર્વક વંદન કરવાની શિષ્ય ઈચ્છા વ્યક્ત કરે છે. આવો અર્થ કરવાથી પણ કોઈ બાધ આવતો નથી.
ગુરુવંદન કે દેવવંદન યાપનીયા સહિત કરવાનું કારણ એ છે કે જ્યાં સુધી મન અને ઈન્દ્રિયો સંસારના કાષાયિક ભાવોથી યુક્ત હોય છે, ત્યાં સુધી ગુરુમાં કેવા ગુણો છે, તે વિચારવા સાધકઆત્મા સમર્થ થઈ શકતો નથી. પરંતુ કાંઈક અંશે પણ મન અને ઈન્દ્રિયોની ઉત્સુકતાઓને શમાવી, સાધક પોતે જ્યારે આંશિક ઉપશમભાવવાળો બને છે, ત્યારે જ ઉપશમભાવયુક્ત ગુરુને તે ઓળખી શકે છે. ગુરુના ગુણોનો બોધ થવાથી સાધકને તે ગુણો પોતાના માટે પણ હિતકારક લાગે છે. આવા ગુણોને પ્રાપ્ત કરવાની તેને તાલાવેલી થાય છે. ગુણોની પ્રાપ્તિમાં બાધક માત્ર પોતાના કષાયો છે એવું પણ સમજાય છે. તેથી જ તે વિચારવા લાગે છે કે, ગુણવાન પ્રત્યેનો આદરભાવ જ પોતાની ગુણપ્રાપ્તિનું કારણ બનશે. આ વિચારણાથી જ વંદન ફળસાધક બને છે, માટે જ ગુરુવંદન કે દેવવંદન યાપનીયા સહિત જ કરાય છે.
નિરહિસાણ: નૈષધિની ક્ષિાપૂર્વક (વંદન કરુ છું.)
નિધિની ક્ષિા સહિત વંદન કરવું એટલે સંસારમાં વર્તતાં હિંસાદિ પાપો તથા વંદન ક્રિયા સિવાય પ્રવર્તતાં મન-વચન-કાયાના યોગોનો નિષેધ કરીને, સાવદ્ય પ્રવૃત્તિનો ત્યાગ કરીને, મન-વચન-કાયાને માત્ર વંદનક્રિયામાં જ પ્રવર્તાવવાં.
નિસહિયાએ બોલીને જ્યારે વંદનની ક્ષિાનો પ્રારંભ કરવામાં આવે છે ત્યારે મન-વચન-કાયા અન્યત્ર પ્રવર્તતી નથી, જેના કારણે આજુ-બાજુની પ્રવૃત્તિ, ઘોંઘાટ, અન્યનું આવાગમન વંદન યિામાં વિનભૂત બનતું નથી.
ટૂંકમાં, ઈન્દ્રિયોના વિકારોથી રહિત, કષાયોના ઉપતાપથી રહિત તથા
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |