________________
શ્રી ખમાસમણ સૂત્ર
સેવન કરતાં, વિશિષ્ટ ગુણસંપન્ન વ્યક્તિને હું ઇચ્છાપૂર્વક વંદન કરું છું, તેવો ભાવ ઉલ્લસિત થાય છે. તેને કારણે પોતે ગુણને અભિમુખ થાય છે અને પોતાના કષાયો વંદન કાળમાં શાંત થઈ જાય છે. આથી જ વંદન કરવાથી ક્ષમાભાવને અટકાવનાર કર્મનો પણ નાશ થાય છે.
૭૧
એટલું ખાસ ધ્યાનમાં રાખવું કે જેઓને ઈચ્છામિ ખમાસમણો...' બોલતાં મોક્ષ માર્ગના ઉપકારી ક્ષમાદિ ગુણયુક્ત ઉત્તમ પુરુષો હૃદયસ્થ હોય, તેમના પ્રત્યે હૈયામાં અત્યંત બહુમાનભાવ હોય અને આવા ગુણો પોતાને મેળવવાની ઈચ્છા હોય તેવા આત્માઓને જ આ પદ બોલતાં ક્ષમાભાવને અટકાવનાર કર્મનો નાશ વગેરે ઉપર કહેલા લાભો થવાની સંભાવના છે, અન્યને નહિ.
ક્ષમાદિ દશ યતિધર્મથી યુક્ત ઉત્તમ પુરુષોનું સ્વરૂપ જેણે સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી વિચાર્યું હોય, ક્ષમાદિ ગુણો કેટલા વિશિષ્ટ છે, તે જેને ખ્યાલમાં હોય અને તેને કા૨ણે ક્ષમાવાન પ્રત્યે ભક્તિનો ભાવ ઉલ્લસિત થયો હોય, તેવા આત્માઓને જ સ્વેચ્છાથી વંદન કરવાની ઈચ્છા થાય છે. આ સિવાયના આત્માઓ જે લોકહે૨ીથી કે કોઈક આકાંક્ષાથી અથવા આ સારું છે, તેવી સામાન્ય બુદ્ધિથી વંદન કરે છે, તેમને આ વંદનક્રિયાથી ખાસ ફાયદો થઈ શકતો નથી.
નાભિન્નાદુ : યાપનીયાવડે (વંદન કરુ છું.)
ઈન્દ્રિય અને મનને પ્રેરણા પૂર્વક બાહ્ય ભાવોમાંથી વાળી ગુરુવંદનની ક્રિયામાં લઈ જવાની ક્રિયા એટલે યાપનીયા? ક્રિયા. યાપનીયાવડે વંદન કરવું એટલે ઉપશમન ક્રિયાવડે વંદન કરવું, મન અને ઈન્દ્રિયોને ઉપશમ ભાવમાં રાખવા વડે વંદન કરવું.
યાપનીય એટલે ઉપશમન કરવાની ક્રિયા. તે બે પ્રકારે છે.
૧. ઈન્દ્રિય યાપનીય : પાંચે ઈન્દ્રિયના વિકારોને ઉપશમાવવા અર્થાત્ તેને વશ ન થવું તે ઈન્દ્રિય યાપનીય છે.
૨. નોઈન્દ્રિય યાપનીય : ચારે કષાયોને ઉપશમાવવા તે નોઈન્દ્રિય યાપનીય છે.
જે મનમાં ઈન્દ્રિયોના વિકારો કે કષાયોનો ઉદય નથી તેવા ઉપશાંત થયેલા
2 યાપનીયવા એટલે યાપનીયા પૂર્વક. યાપનીય માં યાપન એ યા ધાતુનું પ્રે૨ક વિધ્યર્થકૃદંત છે. સંસ્કૃત ભાષામાં વા ધાતુ જવું એ અર્થમાં વપરાય છે.