Page Text
________________
શ્રી પંચિંદિય સૂત્ર
૬૩
૧. વેદના-સુધાથી થતી વેદના સહન ન થાય ત્યારે, ૨. વેયાવચ્ચ - આહાર વિના અશક્તિ થાય અને તેને કારણે વેયાવચ્ચ
ન થાય ત્યારે, ૩. ઈર્ષાર્થે - નેત્રનું તેજ મંદ પડતાં ઈર્યાસમિતિનું પાલન ન થાય ત્યારે, ૪. સંયમાર્થે - શરીર સામર્થ્યના અભાવથી સંયમ જીવનનું પાલન બરાબર
ન થઈ શકે ત્યારે, ૫. પ્રાણાર્થે – આહાર વિના પ્રાણ જવાનો સંશય હોય ત્યારે, ૯. ધર્મચિતાર્થે – આર્તધ્યાન થવાથી (અસમાધિ આદિથી) ધર્મધ્યાનમાં મન
સ્થિર ન રહી શકે ત્યારે મુનિ શુદ્ધ આહારની ગવેષણા કરે. ૪. આદાનભંડમત્તનિકખેવણાસમિતિઃ સંયમસાધનામાં ઉપયોગી વસ્ત્ર-પાત્રઉપધિ કે ઉપકરણો લેવા-મૂકવાનો જ્યારે પ્રસંગ આવે ત્યારે આંખથી જોઈ, પ્રમાર્જન કરી તે વસ્તુ લેવી કે મૂકવી તે આ ચોથી સમિતિ છે. ચોથી અને પાંચમી સમિતિ પણ નિષ્પરિગ્રહ સ્વરૂપ આત્મસ્વભાવના અપવાદ સ્વરૂપ છે.
આત્માનો મૂળ સ્વભાવ તો અપરિગ્રહી છે, તેથી લબ્ધિ અને શક્તિથી યુક્ત મુનિઓ કાંઈ રાખતા નથી, તો પણ જેમની પાસે તેવા પ્રકારની લબ્ધિ કે શક્તિ નથી તેવા મુનિ શીતાદિથી આર્તધ્યાન ન થાય માટે વસ્ત્ર રાખે છે. આહારાદિ નીચે ઢોળાવાથી હિંસા ન થાય માટે પાત્ર રાખે છે અને સ્મૃતિના અભાવના કારણે પુસ્તકની જરૂર પડે છે. (જેઓ વસ્ત્ર-પાત્ર-લબ્ધિવાળા મુનિઓ છે, તેમને આ જરૂર પડતી નથી.) આવાં કારણોસર રખાતા વસ્ત્ર-પાત્ર કે અન્ય ઉપકરણોનો ઉપયોગ મુનિ યતનાપૂર્વક કરે છે.
૫. પારિષ્ઠાપનિકાસમિતિ – સંયમ માર્ગમાં બિનજરૂરી વસ્ત્ર-પાત્ર-આહારમળ-મૂત્ર આદિનો વિધિપૂર્વક ત્યાગ કરવો (પરઠવવું). જ્યાં મળ-મૂત્રાદિનું વિસર્જન કરવું હોય ત્યાં નિર્જીવ ભૂમિને જોઈ – અણજ્જાણહ જસુગો કહી, પછી પારિષ્ઠાપન કરવું, પરઠવ્યા બાદ વોસિરે વોસિરે બોલવું. આ પારિષ્ઠાપનિકા સમિતિ છે. ત્રણ ગુપ્તિનું સ્વરૂપ :
ગુપ્તિ શબ્દ ગુધાતુમાંથી બનેલો છે. ગુ એટલે ગોપન કરવું, રક્ષા કરવી,
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |