Page Text
________________
૬૨
સૂત્ર સંવેદના
પ્રાપ્તિ અને વૃદ્ધિ માટેના હોવાથી તેવા કાર્યોનો સમાવેશ પણ પહેલા કારણમાં થઈ જાય છે.
ઉપરોક્ત ચાર કારણે મુનિને જ્યારે ગમનાગમન કરવું પડે, ત્યારે ઈર્યા સમિતિનું પાલન કરતાં મુનિ સૂર્યના કિરણોથી અને લોકોની અવર-જવ૨થી અચિત્ત થયેલી ભૂમિમાં ત્રસ જીવોની હિંસાથી અટકવા સાડા ત્રણ હાથ ભૂમિને જોઈને ચાલે છે.
૨. ભાષા સમિતિ : બોલવાનો જ્યારે પ્રસંગ ઉભો થાય, ત્યારે મુનિ હિતમિત અને પથ્ય ભાષાના ઉપયોગપૂર્વક બોલે તે ભાષા સમિતિ છે.
મોક્ષમાર્ગનો સાધક મુનિ મુખ્યમાર્ગે તો વચનગુપ્તિમાં જ ૨હે છે. તો પણ પોતાની ભૂમિકા પ્રમાણે ત્રણ કારણે મુનિ વચનમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે:
૧. ગુણવાન આત્માના ગુણની સ્તવના કરવા માટે કહ્યું છે કે ‘ઉત્તમના ગુણ ગાવતાં ગુણ આવે નિજ અંગ' ગુણવાન પુરુષોના ગુણની સ્તવના ગુણપ્રાપ્તિનું કારણ છે. તેથી ઉત્તમ પુરુષોના ગુણોની સ્તવના આદિ માટે મુનિ વચનપ્રયોગ કરે છે.
૨. ભવ્યાત્માને ઉપદેશ આપવા માટે – ધર્મ પામી શકે તેવા યોગ્ય આત્માનું આગમન થતાં ગુરુની આજ્ઞાથી શાસ્ત્રના જાણકાર મુનિને ઉપદેશના કાર્યમાં પ્રવર્તવું પડે છે.
૩. શાસ્ત્રસ્વાધ્યાય કરવા માટે – મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિ માટે શુભ ભાવોમાં સ્થિર થવા અને આત્માના શુદ્ધસ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરવા મુનિ વાચના, પૃચ્છના, પરાવર્તના, અનુપ્રેક્ષા અને ધર્મકથા સ્વરૂપ સ્વાધ્યાયમાં સતત પ્રયત્ન કરે છે.
ઉપરોક્ત ત્રણ કારણ ઉપસ્થિત થાય ત્યારે પણ મુનિ ભાષાસમિતિના પૂર્ણ ઉપયોગપૂર્વક (મુહપત્તિના ઉપયોગ સાથે) બોલે છે.
૩. એષણાસમિતિ : ૪૨ દોષથી રહિત શુદ્ધ આહારની ગવેષણા કરવી તે એષણાસમિતિ છે. મુનિ અણાહારી ભાવની તીવ્ર ઈચ્છાવાળો છે, છતાં છ કારણો ઉપસ્થિત થતાં શુદ્ધ આહાર માટે યત્ન કરે છે.
9. વેયળ વેયાવન્ને, ફરિયદાÇ અ સંનમઠ્ઠાણુ । તહ પાળવત્તિયાળુ, છઠ્ઠું પુળ ધમ્મચિંતામ્ ।।
વિંશતિવિંશિકા ૧૩, ગાથા ૧૩
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |