Page Text
________________
૫૮
સૂત્ર સંવેદના
૨. સર્વથા મૃષાવાદવિરમણવ્રત - સર્વ પ્રકારે મૃષા ભાષાનો ત્યાગ કરવો. ક્રોધ, લોભ વગેરે કષાયો અને હાસ્ય, ભય વગેરે નોકષાયને આધીન થઈને ખોટું તો ન બોલવું પણ કોઈને સાચું પણ અપ્રિય કે અહિત કરનારું વચન ન બોલવું તે મૃષાવાદવિરમણ વ્રત છે.
આ મૃષાવાદવિરમણવ્રત પણ દ્રવ્ય અને ભાવના ભેદથી બે પ્રકારનું છે. અસત્ય ન બોલવું તે દ્રવ્યથી મૃષાવાદવિરમણ છે અને આત્મભાવને બાધ ન પહોંચે તેવું ભગવાનના વચનને સામે રાખીને બોલવું તે ભાવથી મૃષાવાદવિરમણવ્રત છે. આ રીતે દરેક તો દ્રવ્યથી, ભાવથી, નિશ્ચયથી અને વ્યવહારથી અનેક ભેદવાળા છે.
૩. સર્વથા અદત્તાદાનવિરમણવ્રત - જે વસ્તુના જે માલિક છે, તેની રજા વિના કોઈપણ વસ્તુ ગ્રહણ કરવી નહિ એ ત્રીજું સર્વથા અદત્તાદાનવિરમણવ્રત છે. .
ધનાદિના માલિક જે વ્યક્તિ છે, તેમની રજા વિના તેનું ગ્રહણ ન કરવું. સચિત્ત એવી કેરી વગેરેના માલિક તે જીવ હોય છે, તેની રજા વિના તેનું ગ્રહણ ન કરવું. વળી, સાધક આત્માનાં મન-વચન-કાયા, દેવ-ગુરુને સમર્પિત હોય છે. તેથી સાધકે દેવ-ગુરુની ઈચ્છા કે આજ્ઞા વિના પોતાના મન-વચન-કાયાને ઉપયોગમાં ન લેવા. આ રીતે સ્વામી અદત્ત, જીવ અદત્ત, તીર્થકર અદત્ત અને ગુરુ અદત્તના ત્યાગ સ્વરૂપ આ વ્રત છે. આ વ્રતને પાળવા માટે સંયમી આત્મા સદા પોતાના દેવ-ગુરુની ઈચ્છા અને આજ્ઞાને ઉપયોગમાં રાખી પ્રવૃત્તિ કરે છે.
૪. સર્વથા મૈથુનવિરમણવ્રત - મન-વચન-કાયાથી સર્વ પ્રકારના અબ્રહ્મથી અટકવું. માત્ર મૈથુનક્રિયારૂપ અબ્રહ્મથી મુનિ અટકે છે તેમ નહિ, પરંતુ પાંચે ઈન્દ્રિયના વિષયના ઉપભોગમાં મુનિ સાવધ હોય છે. રાગાદિ ઉત્પન્ન કરે તેવા વિષયોથી મુનિ વેગળો રહે છે. આ વ્રતને વિશેષ પ્રકારે પાળવા જ મુનિ મલિન વસ્ત્રો પહેરે છે. શરીર-સંસ્કારનો ત્યાગ કરે છે અને ઉત્તમભાવથી શ્રેષ્ઠ કોટિની બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ ધારણ કરે છે.
૫. સર્વથા પરિગ્રહવિરમણવ્રત - ધન-ધાન્યાદિ સ્વરૂપ ૯ પ્રકારનો બાહ્ય પરિગ્રહ અને ૩ પ્રકારના વેદક હાસ્યાદિ નોકષાયો+૧ મિથ્યાત્વજ પ્રકારના કષાયરૂપ ૧૪ પ્રકારના અત્યંતર પરિગ્રહના ત્યાગસ્વરૂપ આ વ્રત છે. બાહ્ય રીતે કોઈપણ વસ્તુનો ત્યાગ કરવો એટલું જ આ વ્રતમાં પૂરતું નથી, પરંતુ તદુપરાંત સંયમ માટે ઉપયોગી એવી તે તે સામગ્રી ઉપરની મૂર્છાનો પણ ત્યાગ
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |