Page Text
________________
४०
સૂત્ર સંવેદના
૨. ‘મામ્ પાપાત્ માનતિ કૃતિ મંગલમ્' - એટલે કે મને પાપોથી જે ગાળે છે તે મંગલ. અર્થાત્ મારાં પાપનો જે નાશ કરે છે, તે મંગલ અથવા જેનાથી સંસારનો નાશ થાય અને ધર્મની ઉન્નતિ થાય તે મંગલ છે.
૩. ‘મતિ હિતાર્થ સર્વતીતિ મામ્' - જે સર્વ પ્રાણીઓના હિત માટે પ્રવર્તે તે મંગલ.
૪. ‘મતિ પુત્કૃષ્ટમનેનામાક્ વેતિ મડ઼નમ્' - જેના વડે દુર્ભાગ્ય દૂર ચાલ્યું જાય, તે મંગલ.
જિજ્ઞાસા : ‘મંગલાણં ચ સવ્વુસિં' એ પદ મૂક્યા વિના જ ‘પઢમં હવઈ મંગલ' પદ મૂક્યું હોત તો ?
તૃપ્તિ : ‘મંગલાનું ચ સન્વેસિ' એ પદનું કથન કર્યા સિવાય જ જો ‘પઢમં હવદ્ મંŕ' પદનું કથન કરવામાં આવે તો પણ અર્થપત્તિથી 7 ‘સર્વ મંગલમાં પ્રથમ મંગલ છે' એમ અર્થની પ્રતીતિ થઈ જાય છે. છતાં એ આઠમું પદ મૂક્યું છે. તેનું કારણ એ છે કે, અર્થાપત્તિના પ્રમાણ દ્વારા અર્થની પ્રતીતિ વિદ્વાનોને થઈ શકે છે, પણ સામાન્ય જનોને થતી નથી. તેથી જ તેઓ પણ સહેલાઈથી સમજી શકે માટે ‘મંાભાાં ચ સવ્વેસિ' પદ મૂક્યું છે.
વળી, જો આઠમા પદનું કથન કર્યા સિવાય જ ‘પઢમં વર્ મંત્સં’ એમ જો કહેવામાં આવે તો વ્યાકરણાદિ ગ્રંથોના અનુસારે પ્રથમ શબ્દ ક્રિયાવિશેષણ બની જાય અને તો તે ‘પ્રથમ’નો અર્થ પૂર્વકાળમાં એવો થાય છે. તેથી આ નમસ્કાર પૂર્વકાળમાં મંગલરૂપ છે પણ ઉત્તરકાળમાં એટલે કે હમણાં મંગલરૂપ નથી, એવા અનિષ્ટ અર્થની સંભાવના થવાથી આ પંચનમસ્કાર સર્વકાળમાં મંગલરૂપ છે, એમ જણાવવા માટે જ આ આઠમું પદ મૂક્યું છે.
જિજ્ઞાસા : પઢમં હવદ્ મંત્તું એ પદમાં ‘પ્રથમ' શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો, તેના બદલે જો ઉત્તમ, ઉત્કૃષ્ટ કે પ્રધાન, શ્રેષ્ઠ આદિમાંથી કોઈ એક શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો હોત તો શું બાધ હતો ?
તૃપ્તિ : ‘પ્રથમ’ શબ્દ ‘પૃથુ વિસ્તરે’ એ ધાતુ પરથી બનાવેલો છે. પૃથુ ધાતુનો અર્થ વિસ્તાર થાય છે, એટલે કે, આ પંચ નમસ્કાર સ્વરૂપ મંગલ પ્રતિદિન
27. અર્થથી પ્રાપ્ત વસ્તુને અર્થપત્તિ કહેવાય છે. જેમ દેવદત્ત પુષ્ટ છે, તે દિવસે ખાતો નથી. ત્યાં અર્થથી પ્રાપ્ત જ છે કે, તે રાત્રે ખાતો હોવો જોઈએ.
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |