________________
શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર
કરવામાં આવ્યો છે. છતાં અગાઉના ચાર પદમાં “સબૂ' શબ્દ નથી. જ્યારે આ પાંચમા પદમાં “સવ' શબ્દનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. તેનાં પણ કેટલાંક વિશિષ્ટ કારણો છે.
એક તો, “સત્વ' શબ્દથી પ્રમત્ત-અપ્રમત્ત, સ્થવિરકલ્પિક, જિનકલ્પિક, પ્રતિમાકલ્પિક, યથાશ્ચંદકલ્પિક, પરિહારવિશુદ્ધિકલ્પિક, સ્થિતકલ્પિક આદિ સર્વ ભેટવાળા; પ્રત્યેકબુદ્ધ, સ્વયંબુદ્ધ અને બુદ્ધબોધિત આદિ ભેટવાળા; ભરત, ઐરાવત, મહાવિદેહ આદિ દરેક ક્ષેત્રોના તથા સુષમ, દુષમ આદિ સર્વ કાળના સર્વ સાધુઓને ગ્રહણ કરવાના છે, માટે આ દરેક સાધુને નમસ્કાર કરવા અહીં સવ” શબ્દ વાપરવામાં આવ્યો છે.
વળી, બીજું કારણ એ છે કે, સામાન્ય કેવળીભગવંતોનું ગ્રહણ અન્ય પદમાં થતું નથી. માટે તેઓ આ પદમાં સમાવેશ પામે છે. તેમના ગ્રહણ માટે “સવ” શબ્દનો પ્રયોગ છે. આ કેવળી ભગવંતો
- અરિહંતની સમાન અતિશય, ઋદ્ધિવાળા નથી માટે તેઓ અરિહંત નથી. - તેમનાં આઠેય કર્મનો નાશ થયો ન હોવાથી સિદ્ધપદમાં પણ તેઓનો સમાવેશ નથી.
- તેઓ આચાર્ય ભગવંતની જેમ શાસનની સમગ્ર ધુરાને વહન કરવાનું કાર્ય કરતા નથી. માટે આચાર્યપદમાં પણ તેમનો સમાવેશ થતો નથી.
- કેવળજ્ઞાન થયા પછી તેઓ ઉપાધ્યાયભગવંતોની જેમ કોઈને પઠન-પાઠન કરાવવાનું કાર્ય કરતા નથી. તેથી ઉપાધ્યાય પદમાં પણ તેમનો સમાવેશ થતો નથી. માટે સામાન્ય કેવળી ભગવંતોને સાધુ પદમાં ગ્રહણ કરીને તેમને પણ નમસ્કાર કરવા માટે આ પદમાં “સવ’ શબ્દ મૂક્યો છે.
આ ઉપરાંત “સબૂ' શબ્દથી જેઓ સર્વ=સર્વજ્ઞ ભગવંતે કહેલા માર્ગે ચાલી રહ્યા છે, રાગ-દ્વેષાદિ કષાયના નાશ માટે જેઓ ઉદ્યમ કરી રહ્યા છે, તેવા સાધુનું જ અહીં ગ્રહણ કરવું છે, અન્યનું નહિ. આના ઉપરથી અહીં ખાલી વેશધારીને વંદન થતું નથી. પરંતુ સાધુના ગુણથી યુક્ત જે હોય તે સર્વને અહીં વંદન કરવા જ સર્વ પદ મૂકેલ છે. સવ-સાહૂણં શબ્દના જુદા જુદા અર્થ : “સત્વ-સાહૂણં' શબ્દના વિવિધ અર્થો આ રીતે સમજાવી શકાય.