Sutra Samvedana Part 01

SR No.: 005835
Original Sutra Author: N/A
Author: Prashamitashreeji
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2008
Total Pages: 244
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 36

શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર
લેવાનું અને કર્મની પરંપરા સર્જવાનું સામર્થ્ય રહેતું નથી, માટે મોહ જ આત્માનો વાસ્તવિક શત્રુ છે અને તેનો નાશ થવાથી જ, તીર્થકરોને અરિના = શત્રુના નાશક કહ્યા છે. ઘાતિ કર્મનો નાશ કરી, માર્ગની સ્થાપના કરી, ધર્મની દેશના આપતાં ભવ્ય જીવોના ઉપકાર માટે પૃથ્વીતલ ઉપર જે વિચરે છે, તે અરિહંત કહેવાય છે.
જિજ્ઞાસાઃ ધર્મદેશના તો કેવલીભગવંતો પણ આપે છે અને તેમનાં પણ ચાર ઘાતિ કર્મોનો નાશ તો થયો છે, તો પછી કેવલીભગવંતોને અરિહંત કેમ ન કહી શકાય ?
તૃપ્તિ : કેવલીભગવંતો દરેક વખતે દેશના આપે જ એવો કોઈ નિયમ નથી હતો. જ્યારે અરિહંતભગવંતો તો પોતાના પૂર્વના ત્રીજા ભવમાં “સવિ જીવ કરું શાસનરસી'ની જે ઉત્તમ ભાવના ભાવે છે, તેના પ્રતાપે તીર્થંકર નામકર્મ નિકાચે છે અને તેના ફળરૂપે તેઓ જ્યારે તીર્થકર તરીકેના છેલ્લા ભવમાં હોય ત્યારે તીર્થંકરનામકર્મના વિપાકોદય વખતે તેમને ધર્મદેશના આપવી જ પડે છે. આ તીર્થકર નામકર્મના ફળરૂપે અષ્ટપ્રાતિહાર્ય તથા ચોત્રીસ અતિશયો જેવી બાહ્ય ઋદ્ધિઓ પણ મળે છે, છતાં પણ તીર્થંકર નામકર્મનું મુખ્ય ફળ થાકનો અનુભવ વિના દિવસના પહેલા અને છેલ્લા બે પ્રહર ધર્મદેશના આપવી તે છે. વળી, કેવલીભગવંતોને અરિહંતભગવંતોની જેમ સમવસરણ તથા અષ્ટપ્રાતિહાર્ય વગેરે હોતાં નથી, તેથી “અરિહંત' શબ્દથી અહીં સામાન્ય કેવળી ગ્રહણ કરતાં નથી પણ જેઓ શાસનની સ્થાપના કરવાપૂર્વક ધર્મદેશના આપે છે તેવા તીર્થકરોને જ ગ્રહણ કરાય છે. '
વળી, શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીએ આવશ્યક નિર્યુક્તિમાં “અરિહંત શબ્દનો અર્થ કરતાં કહ્યું છે કે, અપ્રશસ્ત ભાવમાં વર્તતી ઇંદ્રિયો, પાંચે ઈન્દ્રિયોના કામભોગની ઈચ્છાઓ, ધ, માન, માયા, લોભ આદિ માનસિક ભાવારૂપ કષાયો, ભૂખ-તરસ આદિ બાવીશ પ્રકારના પરિષદો, શારીરિક અને માનસિક દુઃખના અનુભવરૂપ વેદનાઓ, તથા મનુષ્ય, તિર્યંચ અને દેવોએ કરેલા ઉપસર્ગો, એ રૂપ શત્રુઓને હણનારા “અરિહંતો કહેવાય છે.
૨. અહેતુ : અહતું એટલે યોગ્ય હોવું અથવા લાયક હોવું. શ્રી ભદ્રબાહસ્વામીએ આવશ્યક નિર્યુક્તિમાં અત્ નો અર્થ આ પ્રમાણે કર્યો છે : 6. ત્રિ-વિલય-સાથે, પરીદે વેચMT ડવ @ રળી દંતા, દિંતાળ પુષ્યતિ ||
1989 II (.નિ).