Page Text
________________
શ્રી ઈરિયાવહિયા સૂત્ર
૧૦૧
રૂરિયાવદિયાણ વિર EMI: ઐર્યાપથિકની વિરાધનાથી.
આ પદો દ્વારા સાધક વિશેષથી ઇર્યાપથિકી વિરાધનાથી પ્રતિક્રમવાની ઈચ્છા પ્રગટ કરે છે. ઇર્યાપથ એટલે ગમનાગમનનો માર્ગ અથવા ઈર્યા એટલે જીવનચર્યા - શ્રાવક અથવા સાધુની જીવન ચર્યા. અહીં માર્ગમાં ચાલતાં થયેલ વિરાધનાના પાપથી પાછા ફરવાની ઈચ્છા અથવા તો શ્રાવકાચાર કે સાધ્વાચારમાં ક્યાંય લેશ પણ સ્કૂલના થઈ હોય તો તેનાથી પાછા ફરવાની ઈચ્છા, શિષ્ય ગુરુ પાસે વ્યક્ત કરે છે.
વિરાધનાને સમજવા માટે આપણે પહેલા આરાધના શું છે તે સમજવું પડશે. સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રસ્વરૂપ મોક્ષમાર્ગની ઉપાસના કરવી તે આરાધના, અથવા તો સંયમમાર્ગનું યથાવિધ પાલન કરવું તે આરાધના છે. આવી આરાધનાથી વિપરીત આચરણ તે વિરાધના છે, અથવા તો વિકૃત થયેલી આરાધના તે વિરાધના. જે આરાધનામાં ખામી કે ભૂલ રહી હોય તે વિરાધના છે. વિરાધનાનો બીજો અર્થ પ્રાણીને દુઃખ ઉપજાવવું = પીડા આપવી તે પણ છે. અહીં આ જ અર્થમાં વિરાધનાનો પ્રયોગ કરાયો છે. આ વિરાધનાના ચાર પ્રકાર છે.
૧. અતિક્રમ : આરાધનાના ભંગ માટે કોઈ પ્રેરણા કરે અને પોતે તેનો નિષેધ ન કરે તે અતિક્રમ છે.
૨. વ્યતિક્રમ : વિરાધના માટેની તૈયારી તે વ્યતિક્રમ છે. ૩. અતિચાર : જેમાં કાંઈક અંશે દોષનું સેવન થાય તે અતિચાર છે.
૪. અનાચાર : જે સંપૂર્ણપણે આરાધનાને ભાંગે, જેમાં આરાધનાનું કોઈ પણ તત્ત્વ જ ન હોય તે અનાચાર છે.
સાધ્વાચારના વિષયમાં થયેલ આવી સર્વ વિરાધનાને યાદ કરવાપૂર્વક અત્યંત ઉપયોગથી આ પદ બોલવામાં આવે તો અનાભોગથી, સહસાત્કારથી કે પ્રમાદ આદિ કારણે થયેલ કોઈપણ વિરાધનાથી પાછા ફરવાનો પરિણામ પેદા થાય છે.
મુનિ ભગવંતો પાંચ મહાવ્રતને અને શ્રાવકો ૧૨ અણુવ્રતોને આરાધે છે. આ વ્રતની આરાધના કરતાં હિંસા, જૂઠ, ચોરી આદિ કાંઈ પણ થાય તો વિરાધના થાય છે. આ સૂત્રમાં તો માત્ર હિંસાજન્ય વિરાધનાનું જ પ્રતિક્રમણ છે, તેવું આપાતથી જોતાં લાગે, પરંતુ સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિથી જોઈએ તો સમજાય કે, સર્વ વ્રતોમાં
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |