________________
. ૧૦૨
સૂત્ર સંવેદના
મુખ્ય અહિંસાવ્રત છે. બાકીના ચારેય પરિણામો હિંસાના કારણ હોવાથી હિંસામાં જ તે સઘળાનો સમાવેશ થઈ જાય છે. તેથી અહીં સર્વ પાપના સંગ્રહરૂપ જીવહિંસાને મુખ્ય ગણી તેને સામે રાખીને શુદ્ધિનો ક્રમ બતાવ્યો છે.
અહીં બીજી નિમિત્ત સંપદા પૂર્ણ થઈ. આ પદ દ્વારા આલોચનાનું કારણ બતાવાય છે માટે આ નિમિત્ત સંપદા છે.
હવે સાધક જે વિરાધનાનાનું પ્રતિક્રમણ કરવા ઇચ્છે છે, તે વિરાધનાના કારણો બતાવે છે –
અમIITમને : જવામાં અને આવવામાં,
સ્વસ્થાનથી અન્યત્ર જવું તે ગમન છે અને પાછું આવવું તે આગમન છે. કોઈ પણ સ્થાને જવામાં અને ત્યાંથી પાછા આવવામાં થયેલી વિરાધનાનું આ સૂત્ર દ્વારા પ્રતિક્રમણ કરવાનું છે.
અહીં ત્રીજી ઓઘ સંપદા પૂર્ણ થઈ. આ પદ દ્વારા વિરાધનાનો સામાન્ય હેતુ દર્શાવ્યો છે માટે આને ઓઘ અર્થાત્ સામાન્ય હેતુ સંપદા કહે છે,
વિરાધનાનું કારણ બતાવી હવે તેના પ્રકારો બતાવે છે. પાદિર્કમળ, વીર્યદક્ષમળે, રિક્ષમળે,, પ્રાણીને ચાંપતાં, બીજને ચાંપતાં, લીલોતરીને ચાંપતાં,
પશ્ચિમ - એટલે પ્રાણી પર આક્રમણ કરવું . સામાન્યથી પાંચ ઈન્દ્રિય, મનોબળ, વચનબળ, કાયબળ, આયુષ્ય અને શ્વાસોશ્વાસરૂપ દશ પ્રાણોમાંથી યથાયોગ્ય પ્રાણો જેમાં વર્તે તેને પ્રાણી કહેવાય. પરંતુ અહીં પ્રાણી શબ્દનો ખાસ ઉપયોગ તો જેનામાં ઈન્દ્રિયો વ્યક્ત થયેલી છે, તેવા જીવોને ઓળખાવવા માટે કર્યો છે. એટલે કે બેઈન્દ્રિયાદિ જીવોને અહીં પ્રાણી તરીકે ઓળખાવ્યા છે. કેમકે, એકેન્દ્રિયના ભેદો આ પછીના બીય%મણે આદિ પદોથી કહેલ છે. આ બેઈન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીના સર્વ જીવોનું આક્રમણ કરવું એટલે પગ વડે તે જીવને ચાંપવા-દબાવવા વગેરે દ્વારા.
આ પદ બોલતાં આપણા દ્વારા જે કોઈ પણ ત્રસ જીવોની વિરાધના થઇ હોય તે સ્મૃતિમાં લાવવાની છે. જેમકે, ઉપયોગની શૂન્યતા આદિના કારણે પગ
લાપતા,
