Page Text
________________
વૈરોષિકદન
८६ सेयं तपस्विनी स्थैर्य प्रसाधयितुमागता प्रत्यभिज्ञा विनाशित्वं प्रतिष्ठाप्य गमिष्यति । न्यायमं०, भा० २ पृ० २२ ।
८७ क्षणिकं प्रत्यक्षं ज्ञानं स्वसमानकालवर्तिनीमर्थस्य सत्तां परिच्छिन्दत् तत्कालासम्बद्धतां व्यवच्छिन्दत् तत्कालभावाव्यभिचारिणः कालान्तरसम्बन्धमपि व्यवच्छिन्दत् तदेकक्षणावस्थायित्वं क्षणिकत्वं गृह्णाति इति । कन्दली पृ० १९६ । ८८ ननु पचति पठतीति वर्तमानोऽपि वितत एव कालः प्रतीयते । न्यायमं०, भा० २, पृ० २३ ।
८८ न ह्यस्ति कालावयवी नानाक्षणगणात्मकः ।
वर्तमानक्षणो दीर्घ इति बालिशभाषितम् ॥ न्यायमं०, भा० २, पृ० २३ । १०० वर्तमानः कियान् काल एक एव क्षणस्ततः ।
पूर्वः क्षणोऽतीततां स्पृशत्युत्तरस्त्वनागतताम् ॥ न्यायमं० भा० २, पृ० २३ । १०१ नन्वविच्छिन्न दृष्टीनां न हि त्रुट्यदवस्थितिः ।
स्तम्भादिरवभातीति कथमेतस्य भङ्गिता ॥
नैतदेवम्, तत्राप्येकक्षणवृत्तित्वाद् ज्ञानस्य, क्षणान्तरे तु ज्ञानमेव नास्ति, कस्या - विच्छिन्नसत्ता, कस्या त्रुटितसत्ता, कस्य वा बोधकम् ?
नन्वस्त्येव क्षणान्तरे तत् ज्ञानमविच्छिन्नत्वात् दृष्टेरिति चेत्, मैवम्, बुद्धेदीर्घकालत्वाद् ज्ञानान्तरोत्पाद एवासावित्यायुष्मान्,
तस्माद् यथैव सन्तानवृत्त्या ज्ञानक्षणोदयः । ·
•
७५
तथैवोत्पाद्यतामेष स्तम्भक्षणपरम्परा ॥
सोऽयमविच्छिन्नदृष्टी नाम त्रुटीत पदार्थस साग्रहणाभिमान इत्थमुत्थितः । न्यायमं०, भा० . २ ० २३-२४ ।
?
१०२ वर्तमानकालपरिच्छेदे चातत्कालव्यवच्छेदो युक्तो भावाभावायोर्विरोधात् न तु कालान्तरसम्बन्धव्यवच्छेदो मणिसूत्र वदेकस्यानेक सम्बन्धत्वाविरोधात् । न्यायकन्दली पृ० १९७ । तस्मात् पूर्वापरदेशकालौ तत्सम्बन्धौ वा कामं भिद्येयाताम् परस्परा॒र्भावाविनाभावात् । तयोरेकदापि तादात्म्येनाप्रतिभासनात् । न तु तदा - लिङ्गितस्वभावः पद्मरागमणिस्तस्य ताभ्यामन्यत्वात् । न चान्यभेदोऽन्यभेदमापादयति अतिप्रसङ्गात् । न्या० वा० ता० टी० १.१.४ ।
१०३ कितवाधितसद्बुद्धिगम्यता सत्त्वभिष्यते । न्यायमञ्जरी, भा० २, पृ० २८.० १०४ जनकत्वं नाम न वस्तुस्वभावोऽपि तु तद्धर्मः, धर्मश्व धर्मिणो वस्तुतो भिद्यते । न चान्यस्य भेदोऽन्यस्य भेदायालमतिप्रसङ्गात् । न्या०वा०ता०टी० ३.२.१४ (पु० ५६० ) ।
| SR No. | 005834 |
| Book Title | Shaddarshan Part 02 Nyaya Vaisheshik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | University Granthnirman Board |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 628 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |