Shaddarshan Part 02 Nyaya Vaisheshik

SR No.: 005834
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: University Granthnirman Board
Publication Year: 1974
Total Pages: 628
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 478

४४०
પદર્શને
૧૦ તૈયાયિકોએ ઇન્દ્રિયવ્યાપારથી હાનપાદાનેપેક્ષાબુદ્ધિ સુધી ક્રમિક ફળાની
પરંપરાને ફળ ગણવા છતાં તે પરંપરામાં પૂર્વ પૂર્વ ફળને ઉત્તર ઉત્તર ફળની અપેક્ષાએ પ્રમાણ પણ ગયું છે. અર્થાત, ઇન્દ્રિય તે પ્રમાણ જ છે, ફળ નથી; અને હાનોપાદાનપેક્ષાબુદ્ધિ ફળ જ છે, પ્રમાણ નથી. પરંતુ મધ્યગત સનિક, નિર્વિકલ્પ અને સવિકલ્પ આ ત્રણ પૂર્વ પ્રમાણની અપેક્ષાએ ફળ છે જ્યારે ઉત્તર ફળની અપેક્ષાએ પ્રમાણ પણ છે. આમ ફળ પ્રમાણુ કહેવાય છે પરંતુ તે સ્વભિન્ન ઉત્તરફળની અપેક્ષાએ, કારણ કે તૈયાયિકને તે પ્રમાણ અને તેનું ફળ અભિન્ન
नथी. यायिहाने प्रमाण माने तो अभेट नया.. ११. दोषोऽप्रमाया जनकः प्रमायास्तु गुणो भवेत् ...... । सिद्धान्तमुक्ता० १३१ ।
प्रभा ज्ञानहेत्वतिरिक्तहेत्वधीना कार्यत्वे सति । तद्विशेषत्वादप्रमावत् ।
कुसुमाञ्जलि, पृ० २०७। . १२ इन्द्रियदोषात् ...भविद्या । तत् दुष्टं ज्ञानम् । अदुष्टं विद्या । वै० सू० ९,
२५-२७ । १3 प्रामाण्यं हि समर्थप्रवृत्तिजनकत्वादनुमेयम् । न्यावा ता० टी १.१.१. । • १४ प्रमाणत्वाप्रमाणत्वे स्वतः साङ्ख्याः समाश्रिताः । नैयायिकास्ते परतः सौगता
श्वरम स्वतः ॥ सर्वदर्शनसंग्रह (Govt. O.S. Poona) पृ० २७९ । १५ तस्मात् ज्ञानान्तस्संवेद्यं सवेदन वेद्यत्वात् घटादिवत् । व्योमवती पृ.
५२९ । मनोग्राां....मतिः...। कारीकावली ५७ । . १६ कथं पुनर्विषयग्रहणकाले तत्प्रतिभासस्याप्रतिभास:? नैव युगपद् आकारद्वितयं प्रति
भासते; इदं ज्ञानं, अयं चार्थः इति भेदानुपग्रहात् । एकश्चायमाकारः प्रतिभास्यमानः ग्राह्यस्यैव भवितुमर्हति न ग्राहकस्येति... । [अप्रत्यक्षोपलम्भस्यैवार्थदृष्टिः
प्रसिद्धयति, प्रत्यक्षोपलम्भस्य तु नाथदृष्टिः... । न्यायम, भा०१, पृ०२९ । 1७ प्रत्यक्षमेकं चार्वाकाः कणादसुगतौ पुनः । अनुमानं च तं चापि सांख्याः शब्दं च ते
उभे ।। न्यायैकदेशिनोऽप्येवमुपमानं च केवलम् । अर्थापत्त्या सहैतानि चत्वार्याहुः प्रभाकराः ॥ अभावषष्ठान्येतानि भट्टा वेदान्तिनस्तथा । संभवैतिह्ययुक्तानि इति
पौगणिका जगुः ॥ वेदान्तकारिकाः । १८ मानं द्विविधं विषयद्वैविध्यात्...। प्रमाणवा २.१. । . १८ तस्मादननुमानत्वं शाब्दे प्रत्यक्षवद् भवेत् ।
त्रैरूप्यरहितत्वेन ताग्विषयवर्जनात् ॥ श्लोकावार्तिक ।