Page Text
________________
વૈશેષિદન
૪૩
१० अत्यन्ताभावे तु सर्वथा असद्भूतस्यैव बुद्धावारोपितस्य देशकालानवच्छिन्नः प्रतिषेधः । कन्दली पृ० ५५८ ।
૧૧ .. यदत्यन्ताभावरूपं शशविषाणादि तद् 'अभूतम्' 'नास्ति' इति पर्यायशब्दाभ्यामव्यतिरिक्तमुच्यते...नास्य देशकालादिनिषेधः । वै०सू० चन्द्रादिवृत्ति ९.९ । १२ तादात्म्यसम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताकोऽन्योन्याभावः यथा घटः पटो न भवति । तर्कसं० पृ० ६२ ।
१३ तत्र उत्पादविनाशशाली चतुर्थोऽयमभाव इति केचित् । सिद्धान्तमुक्ता० १२ । १४ उत्पन्नस्य विनाशो वा तदनुत्पाद एव वा ।
अभावस्तत्त्वतोऽन्ये तु भेदास्त्वौपाधिका मताः ॥ न्यायमं०, भा० १, पृ० ५९ । १५ न प्रागभावादन्ये तु भिद्यन्ते परमार्थतः । न्यायमं० भा० १, पृ० ५९ । १६ तस्माद् युक्तमभावस्य नाभावेनैव वेदनम् ।
,
न नाम यादृशो यक्षो बलिरप्यस्य तादृशः । न्यायमं०, भा० १, पृ० ५१ । १७ अपि चेन्द्रियसन्निकर्षाद् उपलभ्यमाने भूतले अभावज्ञानमपि भवति भघटं भूतल - मिति, तत्र भूतलस्येवाभावस्यापि प्रत्यक्षता किं नेष्यते । कन्दली ५४४ । १८ ननु भूप्रदेशं च घटाभावं च विस्फारिते चक्षुषि निरीक्षामहे, निमीलिते तस्मिंस्तयोरन्यतरमपि न पश्यामः । तत्र समाने च तद्भावभावित्वे भूप्रदेशज्ञानं चाक्षुषम् भावज्ञानं तु न चाक्षुषमिति कुतो विशेषमवगच्छामः । न्यायमं० भा० १, पृ० ४६ ।
9
१७ भाववद् अभावोऽपि इन्द्रियग्रहणयोग्य एव, कार्यदर्शनादेव चास्येन्द्रियसम्बन्धोऽपि कश्चित् कल्पयिष्यते । कन्दली पृ० ५४४ ।
२० ननु नीरूपस्यासम्बद्धस्य च चाक्षुषत्वमभावस्य कथमभिधीयते । न्यायमं०, भा० १, पृ० ४८ ।
२१ सन्निकर्षो हि संयोग पमवायस्वभावः तत्प्रभवभेदो वा संयुक्तसमवायादिरिह नास्त्येव । संयुक्तविशेषणभावोऽपि न संभवति कुम्भाभावम्य भूप्रदेश विशेषणत्वाभा - वात्, न ह्यसंयुक्तसमवेतं वा किंचिद्विशेषणं भवति संयुक्तस्य दण्डादेः समवेतस्य शुक्लगुणादेस्तथाभावदर्शनाद्, अभावश्च न केनचित्संयुज्यते अद्रव्यभावात्, न कचित्स समवैति गुणादिवैलक्षण्यादिति । न्यायमं० भा० १, पृ० ४६ । २२ विशेषणविशेष्यभावश्च सम्बन्ध एव न संभवति, भिन्नोभयाश्रितैकत्वाभावात् ।
"
तर्कभाषा |
२३ चक्षुर्जनितज्ञानविषयत्वाच्चाक्षुषत्वं न रूपवत्त्वेन । रूपवतामपि परमाणुनामचाक्षुषत्वात् । न्यायमं०, भा०१, पृ० ४८ ।
| SR No. | 005834 |
| Book Title | Shaddarshan Part 02 Nyaya Vaisheshik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | University Granthnirman Board |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 628 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |