________________
८०
વૈશેષિકદન
૨૩૯
स द्विविधः जीवनपूर्वक', इच्छाद्वेषपूर्वक्रश्च । तत्र जीवनपूर्वकः सुप्तस्य प्राणापानसन्तानप्रेरकः । इतरस्तु हिताहितप्राप्तिपरिहारसमर्थस्य व्यापारस्य हेतुः
*
...
... । प्रशस्त प्रयत्नप्र० ।
૯૧ मनसा संयोग आत्मनोऽदृष्टापेक्षो जीवनम् । वै०सू० चन्दानन्दवृत्ति ३२.४ । ८२ आत्मनि समवेतः प्रयत्नो हस्तादिषु क्रियाहेतुः । कन्दलो पृ० २४३ । प्रशस्त० गुणसाधर्म्य प्र० ।
८३
८४ धर्मः पुरुषगुणः । प्रशस्त० धर्मप्र० ।
કણાદ પછીના આચાર્યાંએ તે ઈશ્વરેચ્છાને પરમાણુની પ્રથમ ગતિમાં કારણ માની છે. શ્વિરેચ્છાથી અદૃષ્ટની કાર્યોત્પાદક શક્તિ રુદ્ધ થાય છે યા જાગ્રત થાય છે અને પરિણામે પ્રલય અને સૃષ્ટિ થાય છે. .
४५ मणिगमनं सूच्यभिखर्पणमित्यदृष्टकारणम् । वै०सू० ५.१.१५ । वृक्षाभिसर्पणमित्यदृष्टकारितम् । वै० सू० ५.२.८ । अग्नेरूर्ध्वं ज्वलनं वायोस्तिर्यग्गमन मणुर्ना मनसश्चाद्यं कर्मादृष्टकारितम् । वै० सू० ५.२.१४ ।
८६ प्रशस्त० गुण साधर्म्य प्र० ।
८७ प्रशस्त० धर्म-अधर्मप्र० । प्रशस्त० संस्कारप्र० ।
८८
૯૯ प्रशस्त० गुणसाधर्म्य प्र० 1
१०० विभववान् महानाकाशस्तथा चात्मा । वै०सू० ७.१.२२ । विभुर्बुद्ध्यादिगुणवान् । न्यायकारिकावली, का० ५१ ।
•
१०१ महत्त्वं षड्विधे हेतुः । न्यायकारिकावली, का० ५८ ।
१०२ परमाणुत्वेऽप्रत्यक्षत्वप्रसङ्गात् प्रत्यक्षगुणानधिकरणत्वप्रसङ्गाच्च । किरणावली, पृ०
१०० ।
१०३ प्रदेशसंहारविसर्गाभ्यां प्रदीपवत् । तत्त्वार्थसूत्र ५.१६ । १०४ अवयवित्वेऽनित्यत्वप्रसङ्गात् । किरणावली, पृ० १०० ।
१०५ विभुत्वं चात्मनो वहनेरूर्ध्वज्वलनाद् वायोस्तिर्यग्गमनादवगतम् । ते ह्यदृष्टकारिते । न च तदाश्रयेणासम्बद्धमदृष्टं तयोः कारणं भवितुमर्हति अतिप्रसङ्गात् । न चात्मसमवेतस्यादृष्टस्य साक्षाद् द्रव्यान्तरसम्बन्धो घटत इति स्वाश्रयसम्बन्धद्वारेण तस्य सम्बन्ध इत्यायातम् । ततः समस्तमूर्त द्रव्यसम्बन्धलक्षणमात्मनो विभुत्वं सिद्ध्यति । प्रशस्त आत्मप्र० ।
१०६ तत्कार्यस्य ज्ञानसुखादेः सर्वत्र दर्शनात् । किरणावली, पृ० १०० । १०७ न्यायभाष्य ३.२.१२ । व्योमवती पृ० ४११ ।
१०८ शरोरोत्पत्तिनिमित्तवत् संयोगोत्पत्तिनिमित्तं कर्म । न्यायसूत्र ३.२.६६ ।