Page Text
________________
વૈશેષિક દર્શન
૨૩૫.
१४ प्रतिद्वन्द्विसिद्धेः पाकजानामप्रतिषेधः । न्यायसूत्र ३.२.४९ । न च शरीरे
चेतनाप्रतिद्वन्द्रिसिद्धौ सहानवस्थायि गुणान्तरं गृह्यते येनानुमीयेत तेन चेतनाया विरोधः । तस्मादप्रतिषिद्धा चेतना यावच्छरीरं वर्तेत न तु वर्तते, तस्मान्न
शरीरगुण चेतना इति । न्यायभाष्य ३.२.४९ । १५ शरीर(रा)व्यापित्वात् । न्यायसूत्र ३.२.५० । १६ केशनखादिष्वनुपलब्धेः । न्यायसूत्र ३.२.५१ । १७ त्वपर्यन्तत्वाच्छरीरस्य केशनखादिध्वप्रसङ्गः । न्यायसूत्र ३.२.५२ । १८ इतश्च न शरीरगुणश्चेतना शरीरव्यापित्वात् । ... शरीरवच्छरीरावयवा चेतना इति
प्राप्तं चेतनबहुत्वम् , तत्र यथा प्रतिशरीरं चेतनबहुत्वे सुखदुःखानां व्यवस्था लिङ्गमेवमेकशरीरेऽपि स्याद्, न तु भवति, तस्मान्न शरीरगुणश्चेतनेति ।
न्यायभाष्य ३.२.५० ।। १८ द्विविधः शरीरगुणोऽप्रत्यक्षश्च गुरुत्वम् , इन्द्रियग्राह्यश्च रूपादिः, विधान्तरं तु
चेतना, नाप्रत्यक्षा संवेद्यत्वात् , नेन्द्रियग्राह्या मनोविषयत्वात् , तस्माद् द्रव्यान्तर
गुण इति । न्यायभाष्य ३.२.५३ । २० आरम्भनिवृत्तिलिङ्गाविच्छाद्वैषाविति यस्यारम्भनिवृत्ती तस्येच्छाद्वैषौ तस्य ज्ञानमिति .
प्राप्तं, पार्थिवाप्यतैजसवायवीयानां शरीराणामारम्भनिवृत्तिदर्शनादिच्छाद्वेषज्ञानर्योग
इति चैतन्यम् । न्यायभाष्य ३.२.३५ । २१ नियमानियमौ तु तद्विशेषकौ । न्यायसूत्र ३.२.३७ । तस्मात् प्रयोजकाश्रिता
ज्ञानेच्छाद्वेषप्रयत्नाः, प्रयोज्याश्रये प्रवृत्तिनिवृत्ती इति सिद्धम् । न्यायभाष्य
३.२.३७। २२. कारणाज्ञानात् । कार्याज्ञानात् । अज्ञानाच्च । वैशेषिकसूत्र ३.१.४.६ । २३ शरीरस्य चैतन्ये बाल्ये विलोकितस्य स्थाविरे स्मरणानुपपत्तेः, शरीराणामवयवो-.
पचयापचयैरुत्पादविनाशशालित्वात् । न्यायसिद्धान्तमुक्तावली का०४८ । २४ अन्यदृष्टस्यान्येन स्मरणासम्भवात् । न्यायसिद्धान्तमुक्तावली का० ४८ । २५ न च वासनासक्रमः संभवति, मातृपुत्रयोरपि वासनासक्रमप्रसङ्गात् । न चोपादा
नोपादेयभावो नियामक इति वाच्यम् , वासनायाः सङ्क्रमासम्भवात् । उत्तरस्मिन्नुत्पत्तिरेव सक्रम इति चेत् , न, तदुत्पादकाभावात् । न्यायसिद्धान्त
मुक्तावली का० ४९। २६ तदेवं सत्त्वमेदे कृतहानमकृताभ्यागमः प्रसज्यते। न्यायभाष्य ३.१.४ । २७ शरीरदाहे पातकाभावात् । न्यायसूत्र ३.१.४ । २८ तदभावः सात्मकप्रदाहेऽपि तन्नित्यत्वात् । न्यायसूत्र ३१.५ ।
| SR No. | 005834 |
| Book Title | Shaddarshan Part 02 Nyaya Vaisheshik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | University Granthnirman Board |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 628 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |