Page Text
________________
૧૮૦
પદ્દન
परत्वापरत्वे विषयीक्रियेते । अन्तरा बहुतर संयुक्तसंयोगाल्पतरसंयुक्तसंयोगज्ञानं च तयोरुत्पादकम् । तयोरसमवायिकारणानि च ते संयोगाः परापरवस्तुनोः प्रत्यासत्त्य - भावादनुपपन्नाः, अतः प्रत्यासत्तिघटिका दिवकल्प्यते । सूक्ति पृ० ३५३ ।
૫૪
न,
चाव्यापक सम्बन्धमाश्रित्य सूर्यसंयोगा विशिष्टप्रत्ययानुत्पादयन्ति । न चाकाशामानौ तथा भवितुमर्हतः, पूर्वकादेव न्यायात् । कालो भविष्यतीति चेत्, कालस्य क्रियामात्रोपाधिनिबन्धनव्यवहारहेतुत्वात् । किरणावली ८२ । यं पदार्थधर्मसं० १६५ - १६६ (कन्दलो सहित )
५६ नियतोपाध्युन्नायकः कालः । अनियतोपाध्युन्नायिका दिकू । तर्कसंग्रह (आथल्येबोडास)गत उद्धरण, पृ० १३२ । उपस्कार, वै० सू० २.२.१० ।
.. वर्तमानस्य सर्वत्र वर्तमानत्वात् ...... दिशो ह्ययं स्वभावभेदो यत् प्रमातृमेदमाश्रित्य पक्षधर्मोपनायकत्वं न त्वन्यस्येति । कालस्यैवं स्वभावभेदः किं न कल्प्यत इति चेत्, न, क्रियां प्रत्यन्यथादर्शनात् । किरणावलो पृ० ८२ ।
५७ अनिन्द्रियनिमित्ताः स्मृत्यादयः कारणान्तर निमित्ता भवितुमर्हन्तीति । न्यायभा० १.१. १६ । श्रोत्राद्यव्यापारे स्मृत्युत्पत्तिदर्शनात् बाह्येन्द्रियैरगृहीतसुखादिप्राह्यान्तरभावाच्च । पदार्थधर्मसं० पृ० २१८ ।
८ आत्मेन्द्रियार्थसन्निकर्षे ज्ञानस्य भावोऽभावश्च मनसो लिङ्गम् । वै० सू० ३.२.१ । युगपज्ञानानुत्पत्तिर्मनसो लिङ्गम् । न्यायसूत्र १.१.१६ । युगपच्च खल घ्राणादीनां गन्धादीनां च सन्निकर्षेषु सत्सु युगपज्ञानानि नोत्पद्यन्ते तेनानुमीयते अस्ति तत्तदिन्द्रियसंयोगि सहकारि निमित्तान्तरमव्यापि यस्मासन्निधेर्नोत्पद्यते ज्ञानं सन्निवेश्वोत्पद्यते इति । न्यायभा० १.१.१६ ।
८ ज्ञानायौगपद्यादेकं मनः । न्यायसूत्र ३.२.५६ । सम्भवति खलु वै बहुषु मनस्सु इन्द्रियमनःसंयोगयौगपद्यमिति ज्ञानयोगपद्यं स्यात्, न तु भवति, तस्माद् विषये प्रत्ययपर्यायादेकं मनः । न्यायभा० ३.२.५६ ।
१० अलातचक्रदर्शनवत् तदुपलब्धिराशुसञ्चारात् । न्यायसूत्र ३.२.५८ । ११ अर्थसमूहालम्बनस्यैकज्ञानस्याप्रतिषेधात् । कन्दली पृ० २२२ ।
१२ सविग्रहे मनसीन्द्रियान्तरसम्बन्धार्थं जाग्रतः कर्म आत्ममनः संयोगाद् इच्छाद्वेषपूर्वकप्रयत्नापेक्षात्, अन्वभिप्रायमिन्द्रियान्तरेण विषयान्तरोपलब्धिदर्शनात् । पदार्थधर्मसं० पृ० ७३५ ।
१३ सुप्तस्य प्रबोधकाले जीवनपूर्वकप्रयत्नापेक्षात् । पदार्थधर्मसं० पृ० ७३६ । ...मनसश्चाद्यं कर्मादृष्टकारितम् । वै० सू० ५.२.१३ । असति प्रणिधाने, सङ्कल्पे
| SR No. | 005834 |
| Book Title | Shaddarshan Part 02 Nyaya Vaisheshik |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | University Granthnirman Board |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 628 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |