________________
પૂજ્ય શ્રી સૌભાગ્યભાઈ
મૂળ કારણ છેદો
જો મનુષ્ય તેના દુઃખનું મૂળ કારણ છે , તેને દૂર કરે તો પછી તેને એક એક દુઃખ દૂર કરવાની જરૂર રહેતી નથી. આ વાત બરાબર સમજવાની જરૂર છે કે દુઃખ શું છે અને તેનું મૂળ કારણ શું છે. એ જાણવાની જરૂર છે કે દુઃખ અને પીડા શું છે અને કેમ છે. ઘણાં દુઃખ છે. એક દુઃખને દૂર કરે ત્યાં બીજું દુઃખ ઘેરી લે છે અને બીજું દુઃખ દૂર કરે ત્યાં ત્રીજું ઘેરી લે છે. જે એક એક દુઃખને દૂર કરવામાં લાગેલો છે તે સંસારી છે અને જે સમસ્ત દુઃખને દૂર કરવામાં લાગેલો છે અર્થાત્ દુઃખના મૂળ કારણને જ છેદવા જે તત્પર થયો છે તે સાધક છે. જે એક એક બીમારીને દૂર કરવામાં લાગેલો છે તે સંસારી છે અને જે બીમારીમાત્રને, બીમારીના કારણને જ છેદવામાં તત્પર છે તે સાધક છે, સંન્યાસી છે.
દુઃખ પડે ત્યારે એ ખોજ કરવાની જરૂર છે કે દુઃખ ખરેખર શું છે અને કેમ છે? કોઈ ઘટના બને છે તો આપણે દુઃખી કેમ થઈએ છીએ? દુઃખ ખરેખર છે કે દુઃખનો ભમ છે? શું દુ:ખ ખરેખર ઘટે છે કે પછી આજુબાજુ કાંઈક બને છે અને આપણે એમ સમજી લઈએ છીએ કે આપણને દુઃખ ઘટી રહ્યું છે? વાસ્તવમાં દુઃખની ઘટના-પ્રક્રિયા શું છે?
જ્યારે સિકંદર વિજયયાત્રા પર નીકળ્યો હતો ત્યારે એના ગુરુએ એને ભેટરૂપે ભારતથી એક સાધુ લાવવાનું કહ્યું હતું. સિકંદર ભારત જીતીને યુનાન પાછો ફરતો હતો ત્યારે એને આ વાત યાદ આવી. એના સેનાપતિએ કહ્યું કે
૫૧