________________
થયું છે.
[ ?
હૃદ્યુતિ વિમ્ ? પ્રામાત્ શતમ્ વ્રુત્તિતિ = ગામમાંથી (સો) ઉત્પન્ન થાય છે (મળે છે) અહીં ત્ પૂર્વક સ્થા ધાતુ છે પણ ઉત્પત્તિ અર્થક છે ચેષ્ટા નથી. તેથી આ સૂત્રથી આત્મનેપદ ન થતાં શેષાદ્... ૩-૩-૧૦૦ થી પરખૈપદ થયું છે.
મં-વિ-પ્રાવાત્ । રૂ-રૂ-૬૩
અર્થ:- સમ્, વિ, પ્ર અને અવ ઉપસર્ગપૂર્વક સ્થા ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે.
વિવેચન : (૧) અંતિૠતે આરોહ-અવરોહ વિગેરે ક્રમથી રહે છે. (૨) વિતિષ્ઠતે = પ્રતિકૂળ રહે છે અથવા વિપરીત પ્રકારે રહે છે. (૩) પ્રતિષ્ઠતે = પ્રસ્થાન કરે છે, પ્રયાણ કરે છે:
(૪) અતિશ્રુતે
અમૂક અવસ્થામાં રહે છે.
ज्ञीप्सा स्थेये । ३-३-६४
અર્થ:- જ્ઞીપ્લા
પર
=
=
=
આત્મપ્રકાશન.
परपरितोषार्थम् आत्मरुपादि प्रकाशनं ज्ञीप्सा उच्यते બીજાનાં સંતોષ માટે પોતાના રૂપાદિનું પ્રકાશન કરવું તે શીપ્સા કહેવાય છે. स्थेय સભ્ય.
=
लोकरूढिवशात् विवादपदे निर्णेता प्रमाणभूतः सत्यपुरुषः स्थेय इति રતે = લોક વ્યવહારમાં વિવાદસ્થાને નિર્ણય કરનાર પ્રમાણભૂત સત્યપુરુષ તે સ્થેય કહેવાય છે.
જ્ઞીપ્સા અને સ્થય વિષયનાં અર્થમાં વર્તતાં સ્થા ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે.
=
વિવેચનઃ (૧) છાત્રેય: ન્યા તિષ્ઠતે = વિદ્યાર્થીઓને ખૂશ કરવા કન્યા પોતાના રૂપાદિનું પ્રદર્શન કરે છે. સાધનિકા ૩-૩-૬૦ માં જણાવ્યા પ્રમાણે થશે. (૨) ત્વયિ નિવાર: તિતે તારી નિર્ણાયકતામાં (અધ્યક્ષતામાં) આ વિવાદ રહેલો છે.
