________________
૪૭૦
સ: સિનસ્તેરિ-યો: : ૪-૩-૬૯
અર્થ:- દ્િ અને સિ પ્રત્યય પર છતાં સકારાન્ત સિક્ અન્તવાળા ધાતુથી પરમાં તેમજ અભ્ ધાતુથી પરમાં પરાદિ ૢ થાય છે. વિવેચન - (૧) ઞાüત્ = તેણે કર્યું. સાનિકા ૩-૪-૫૩ માં જણાવેલ અનૈવીત્ પ્રમાણે થશે. અહીં ૠ ની વૃદ્ધિ ઞર્ થશે.
(૨) અાર્થી: = તેં કર્યું. સાધનિકા ૩-૪-૫૩ માં જણાવેલ અનૈષીત પ્રમાણે થશે. પણ અહીં ૧-૩-૫૧ સૂત્ર નહીં લાગે. અને સોહ:, પવા... થી અાર્ષી: પ્રયોગ થશે.
(૩) આસીત = તે હતો.
अस्+द्
વિપ્તાર્... ૩-૩-૯ થી ર્િ પ્રત્યય.
આ+વ્ - ત્ય... ૪-૪-૩૦ થી અસ્ ધાતુનાં ૬ ની વૃદ્ધિ આ. આ સૂત્રથી વિવ્ ની પૂર્વે ત્ આગમ.
आसीद्
વિરામે વા ૧-૩-૫૧ થી ૬ નો ત્.
.
-
आसीत्
(૪) આસી: = તું હતો. સાધુનિકા સત્ પ્રમાણે થશે. ૧-૩-૫૧ સૂત્ર નહીં લાગે અને સોહઃ, પાન્તે... થી આસી: પ્રયોગ થશે.
=
स इति किम् ? अदात् તેણે આપ્યું. સાધુનિકા ૩-૪-૫૯ માં જણાવેલ અધાત્ પ્રમાણે થશે. અહીં સિસ્ પ્રત્યય લાગ્યો છે પણ ૪૩-૬૬ થી લોપ થયેલો હોવાથી અહીં સકારાદિ સિદ્ પ્રત્યય વા ધાતુથી પરમાં ન હોવાથી આ સૂત્રથી ત્ આગમ થયો નથી. (૨) અભૂત
-
તે થયો. સાધુનિકા ૪-૨-૪૩ માં કરેલી છે. અહીં સિક્ નો ૪-૩-૬૬ થી લોપ થયેલો હોવાથી સકારાદિ સર્ પ્રત્યય અસ્ ધાતુનાં થયેલાં મૂ આદેશથી ૫૨માં નથી તેથી આ સૂત્રથી ત્ આગમ થયો નથી..
दिस्योरिति किम् ? अस्ति, असि અહીં તિર્ અને સિક્ પ્રત્યય વર્તમાન કાળનો છે તેથી અભ્ ધાતુ હોવા છતાં આ સૂત્રથી ત્ આગમ થયો નથી. વિદ્ નાં સાહચર્યથી સિવ્ હ્યસ્તનીનો જ ગ્રહણ થશે. આસીત્ અને આસી: ઉદાહરણ બતાવ્યા છે તે હ્યસ્તનીનાં જ જાણવાં. કેમકે અદ્યતનીમાં તો અસ્તિ... ૪-૪-૧ થી અસ્ નો થ્રૂ આદેશ થાય છે.
-
