________________
૩૭૯
અસંયુક્ત વ્યંજનથી પર રહેલો પ્રત્યય સંબંધી ૩ છે પણ વિદ્ પ્રત્યય છે. અવિત્ પ્રત્યય નથી તેથી આ સૂત્રથી ૩ નો વિકલ્પે લોપ થયો નથી. અસંયોગાવિત્યેવ-તળુવ: = અમે બે પતલું કરીએ છીએ. અહીં ધ્ થી શરૂ થતો અવિત્ પ્રત્યય છે. પણ જે પ્રત્યય સંબંધી ૬ છે તે સંયુક્ત વ્યંજનથી ૫૨માં છે તેથી આ સૂત્રથી ૩ નો વિકલ્પે લોપ થયો નથી. વમીતિ વિમ્ ? સુત્તુત:, તત્તુત: - અહીં અસંયુક્ત વ્યંજનથી પરમાં પ્રત્યય સંબંધી ૩ છે. અવિત્ પ્રત્યય પણ છે. પરન્તુ તે અવિત્ પ્રત્યય વ્ કે મૈં થી શરૂ થતો નથી તેથી આ સૂત્રથી ૩ નો વિકલ્પે લોપ થયો નથી. प्रत्ययस्येत्येव • યુવ:, યુમઃ - અહીં ર્ અને સ્ થી શરૂ થતો અવિત્ પ્રત્યય છે. અસંયુક્ત વ્યંજનથી ૫૨માં ૩ છે પણ તે પ્રત્યય સંબંધી નથી ધાતુ સંબંધી છે તેથી આ સૂત્રથી ૪ નો વિકલ્પે લોપ થયો નથી. कृगो यि च । ४-२-८८
અર્થ:- ધાતુથી ૫૨માં ૨હેલાં ૪ નો સ્ થી શરૂ થતો પ્રત્યય તેમજ વ્ અને મૈં થી શરૂ થતાં અવિત્ પ્રત્યય પર છતાં લોપ થાય છે. વિવેચન - (૧) ર્યું: = તેઓ કરે. હુ - રળે (૮૮૮)
+યુર્ - યાત્... .૩-૩-૭ થી યુર્ પ્રત્યય. +3+ચુક્ - hi[... ૩-૪-૮૩ થી ૪ પ્રત્યય.
+3+યુર્ - નામનો... ૪-૩-૧ થી ૠ નો ગુણ અર્
कुर्+उ+युस् અત:... ૪-૨-૮૯ થી ૪ નો ૩.
ર્યુર્ – આ સૂત્રથી પ્રત્યયનાં ૩ નો લોપ.
-
સોર, પાને... થી ર્યું: પ્રયોગ થશે. એજ પ્રમાણે(૨) ર્વ: (૩) ર્મ: અમે કરીએ છીએ. ૩-૩-૬ થી મમ્ પ્રત્યય થશે.
અમે બે કરીએ છીએ. ૩-૩-૬ થી વસ્ પ્રત્યય થશે.
=
=
-
વિષેતિ વ્હિમ્ ? રુત: - અહીં ય્, વ્ અને સ્ થી શરૂ થતાં પ્રત્યય નથી પણ તસ્ પ્રત્યય છે તેથી આ સૂત્રથી ધાતુથી પર રહેલાં ૩ નો લોપ થયો નથી.
कृ
રોમિ - સાનિકા ૩-૪-૮૩ માં જણાવેલ રોતિ
अवितीत्येव ..
-
