________________
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ
(વ) તદ્ભવ તદ્ધિત પ્રત્યયો :
:
આળું ઃ છોગાળું, રૂપાળું, લટકાળું આળુ : દયાળુ, કૃપાળુ, ઈર્ષાળુ
ઈલું : ઝેરીલું, ખેદીલું, હોંશીલું, હઠીલું, રંગીલું, મોજીલું
ઈ : મરાઠી, ગુજરાતી, બંગાળી, મારવાડી
વટ : ઘરવટ, સગાવટ, સાચવટ આટો : સપાટો, ઝપાટો, માટો.
૫ : મોટપ, સારપ, ઊણપ, નાનપ કું : નાનકું, ટીણકું, પોટકું
ઇયો : નારણિયો, મોતિયો, નાનિયો.
વી-વો-વું : ઝાડવું, છોડવો, લાડવો, ચોરવી
( ) જેનાં મૂળ સંસ્કૃતમાં નથી એવા તદ્ધિત પ્રત્યયો (દૈશ્ય ?) : (૧) ડી : બાપડી, છોકરડી, દીકરડી, ગાવલડી, માવલડી
(૨)
ટ : ચોરાટ, ખુરાંટ, પોચટ્, વચટ
:
અરબી-ફારસી તદ્ધિત પ્રત્યયો ઃ
૭૫
યાર ઃ (ફારસી) ઃ હોશિયાર, મુખત્યાર, અખત્યાર
દાર ઃ (ફારસી) : દુકાનદાર, ફોજદાર, સૂબેદાર, હવાલદાર, જમાદાર
:
વાર ઃ (ફારસી) : તકસીવાર, ઉમેદવાર તી : (ફારસી, નારી) : જાસ્તી, કમતી ગી : (ફારસી, નારી) : તાજગી, બંદગી
કૃત્ પ્રત્યયો :
કૃત્ પ્રત્યયો એ પ્રાથમિક છે. તે પણ શબ્દની પાછળ લાગે છે, આથી તે ય પર-પ્રત્યયો છે. પરંતુ આ પ્રત્યયો ક્રિયાપદ(ધાતુ)ના મૂળ રૂપને લગાડવામાં આવે છે. કૃ પ્રત્યય લાગીને જે રૂપ તૈયાર થાય છે તેના ઉપર તન્દ્રિત પ્રત્યય લાગે છે. જે ધાતુને અંતે કૃત્ પ્રત્યય લાગ્યો હોય તેને કૃદંત તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ગુજરાતીમાં પ્રચલિત કૃત પ્રત્યયો આ પ્રમાણે છે :
